تحلیل چگونگی طراحی در هنرهای تزیینی وابسته به معماری و کتاب آرایی در عصر شاهرخ تیموری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر تهران

چکیده

به گواهی تاریخ و اسناد، عصر تیموری از دوره های فعال هنرپروری ایران به شمار م یرود. همت ب یسابقه شاهزاد ههای تیموری در حمایت از هنرمندان و تأسیس کتابخانه ها مثا لزدنی است. در پی این حمایت آثاری زیبا، شکل گرفت که نمونه آن را م یتوان در تزیینات مسجد گوهرشاد، مسجد جامع ازغد، مدرسه غیاثیه و یا بنای ابوبکر تایبادی به عیان دید. طراحی های انجام شده در کتابخانه حکومتی هرات احتمالاً برای همه هنرها انجام می شد. در ادامه طراحی سنتی، هندسه ایلخانی به نقوش ظریفی مبدل شد که مدیون انتقال سنن هنری تبریز، بغداد و شیراز و بالندگی و شکوفایی آن در هرات بود. استفاده از نقوش گیاهی و طراحی آن، به شکلی پرورده، هم زمان با اسلیمی، نشان از پیشرفت هنر طراحی در دوران شاهرخ تیموری دارد. هدف نوشتار حاضر تحلیل زاویه ای از هنر طراحی در مکتب نخست هرات است و فرضیه پژوهش بر این امر استوار بود هاست که علی رغم باور کارشناسان با استناد به تزیینات معماری؛ شامل آثار منبت چوبی و کاشی کاری در بناهای مذکور در تطبیق با مصاحف و آثار کتابت، طراحی سنتی در نیمه اول قرن نهم هجری نشان از کاربرد اسلیمی و ختایی در کنار یکدیگر در آرایه های تزیینی دارد. روش تحقیق تطبیقی- تحلیلی می باشد و جم عآوری اطلاعات بر مبنای داده های میدانی و کتابخانه ای استوار است. ه مچنین تصاویر هنرهای
تزیینی معماری توسط نگارنده گردآوری شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study in the Architectural Decorative Arts and Gilding in SHahrokh Timuri Era

نویسنده [English]

  • Alireza SHikhi
Assistant Professor of Handicrafts, Faculty of Applied Art, University of Art, Tehran
چکیده [English]

Timurid era has been one of the peaks of art in Iran. Unprecedented effort by the Timurid princes is exemplary in establishing Libraries and Supporting Artists. Beautiful works of art were created with his support. Samples of these designs can be seen in the decorations of Goharshad mosque, Jame mosque of Azghad, Ghyasyeh school and building of Abu Bakr e Taaybadi. Design works created in the Imperial Library in Herat were probably performed to cover all aspects of Art. Geometry of motives in Ilkanian period was transformed into elegant designs in Timurid era that owed its elegance to artistic traditions of Tabriz, Baghdad, Shiraz, which were later developed in Herat. The use of plant motives and arabesque simultaneously shows progress of art design during the Shahrukh e Timuri era. The paper has studied the design in the first art school in Herat that ,despite what experts believe, shows a mixture of arabesques and plant(Khataee) motives simultaneously in decorative motives. According to architectural decoration including wood working and tile in the building one can observe conformity with the Qur’ans and writing books. Research approach is qualitative and method is comparative analysis. Data collection and field research is based on the library documents and case study. It should be noted that all the images in architectural decorative arts have been photographed by the author.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Timurid era
  • Islamic Art
  • Design of Herat school
  • composition
 ## • آژند، یعقوب. ) 1387 (. مکتب نگارگری شیرا.ز تهران: فرهنگستان هنر.## •_____________ . ) 1393 (. هفت اصل تزیینی هنر ایرا . ن تهران:پیکره. ## •_____________ . ) 1387 (. مکتب نگارگری هرا . ت تهران: فرهنگستان هنر. ## •_____________ . ) 1387 (. هفت اصل هن . ر .......................... ## • اوکین، برنارد. ) 1386 (. معماری تیموری در خراسا . ن مترجم: علی آخشینی. مشهد: آستان قدس رضوی. تذهیب در نگارگری مکتب « .) ## • پاشازانوس، محرمعلی. ) 1388 .19- کتاب ماه هن . ر شماره ) 130 (. صص: 10 .» هرات. ## • پوپ، آرتور؛ اکرمن، فیلیس. ) 1387 (. سیری در هنر ایرا . ن جلد 5 ویرایش سیروس پرهام. تذهیب و نسخ خطی: ریچارد اتینگهاوزن. مترجم: زهرا باستی. تهران: علمی فرهنگی. ## بررسی آرای هها و تذهیب مکتب هرات « .) • توسلی، وحید. ) 1393رساله کارشناسی ارشد .» بر اساس نسخ قرآنی آستان قدس رضوی ایرا نشناسی. مشهد: دانشکده هنر دانشگاه بین المللی امام رضا)ع( ## • حاجی قاسمی، کامبیز. ) 1379 (. گنجنام . ه دفتر 5: مدارس. تهران: دانشگاه شهید بهشتی و میراث فرهنگی. ## •_____________ ) 1389 (. گنجنام . ه دفتر 11 : امامزاد هها و مقابر. تهران: دانشگاه شهید بهشتی. ## • حبیبی، عبدالحی. ) 1355 (. هنر عهد تیموریا . ن تهران: بنیاد فرهنگ ایران. .) ## • دولتشا هابن علاءالدوله بختیشاه الغازی السمرقندی. ) 1338 تذکر هالشعراء. به همت محمد رمضانی. تهران: خاور. نامه بهارستا . ن .» نصرالدین سلطانی « .) ## • ریشار، فرانسیس. ) 1381
.140- شماره 5. سال سوم. صص: 131 ## • زمچی اسفزاری، معین الدین محمد. ) 1339 (. روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرا . ت تصحیح محمدکاظم امام. تهران: دانشگاه تهران. ## • سمرقندی، عبدالرزاق. ) 1383 (. مطلع سعدین و مجمع بحری . ن ج 2. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ## • سمسار، محمدحسن. ) 1385 (. تذهیب: دائره المعارف اسلام . ی ج14 . تهران: مرکز دایره المعارف اسلامی. ## • شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی، منتخب قرآ نهای نفیس از آغاز تا سده نهم هجری. ) 1931 ( به کوشش موسسه آفرین شهای هنری آستان قدس رضوی و سازمان کتابخان هها موز هها و اسناد آستان قدس رضوی. جلد 1. مشهد: سازمان کتابخان هها موز هها و اسناد آستان قدس رضوی. ## • لینگز، مارتین. ) 1391 (. رمز و مثل اعلی، تحقیقی در معنای وجو . د مترجم: فاطمه صانعی. تهران: حکمت. ## • لینگز، مارتین. ) 1377 (. هنر خط و تذهیب قرآن . ی مترجم: مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: گروس. ## • گرتسل، امیل. ) 1387 (. فن تجلید در سیر و صور نقاشی ایران . ی .311- مترجم: یعقوب آژند. تهران: مولی. صص: 279 ## • میرجعفری، حسین. ) 1390 (. تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانا . ن چاپ دهم. تهران: سمت. ## • میرخواند، محمدابن خاوندشاه. ) 1380 (. تاریخ روض هالصفا فی سیره النبیاء والملوک والخلفاء. ج 11 . تصحیح مجید کیانفر. تهران: اساطیر. ## • نجیب اوغلو، گل رو. ) 1389 (. هندسه و تزیین در معماری اسلام . ی مترجم: مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: روزنه. ## • نوایی، امیر علیشیر. ) 1363 (. تذکره مجالس النفای . س تصحیح علی ## اصغر حکمت. تهران: کتابخانه منوچهری. ## • هیل نبراند، رابرت. ) 1386 (. هنر و معماری اسلام . ی مترجم: ## اردشیر اشراقی. تهران: روزنه. ## • هیل نبراند، رابرت. ) 1389 (. معماری اسلام . ی مترجم: باقر ## آیت الله زاده شیرازی. چاپ پنجم. تهران: روزنه. Blair, Sh. (1987). The Epigraphic of the Tomb of Ui-jayto at Sul- .taniyya: Meaning in Mongol Architecture. Islamic Art 2. 43-96 ##  Sims, E.(1982). The Internal Decoration of the Mousoleum of Uljeitu Khoda –banda: A Prilim-inaryre-Examination: in .Sultaniye III, Quaderni del Seminario di Iranistica, Venice ## www.Metropolitan Museum.Collection. Galleries. N 455.access ate:1393/4/12 ##