بازیابی لایه های هویتی در نسخه های مصور چاپ سنگی قاجار (مطالعه موردی: تعداد سیزده نسخه با محتوای حماسی و ادبی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس مدعو دانشگاه الزهرا و سوره تهران

چکیده

هویت در هنر دارای وجوه و لایه های مختلفی است که هر وجه آن به عوامل متفاوتی باز می گردد . لذا هر اثر هنری می تواند دارای لایه های هویتی متعددی باشد. هنر دوره قاجار با توجه به مسائل سیاسی و اجتماعی ،رجوع به فرهنگ ایران باستان و نیز ارتباط گسترده با غرب ، از وجوه مختلفی برخوردار است، لذا می توان لایه های هویتی چندگانه ای را در آن بازشناخت . این مقاله درصدد است که به این سوالات پاسخ دهد:
لایه های هویتی موجود در هنرهای تصویری دوره قاجار کدامند ؟
در نسخه های حماسی و ادبی چاپ سنگی دوره قاجار ، کدام لایه های هویتی بروز و ظهور بیشتری داشتند؟
روش تحقیق این مقاله توصیفی _ تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات ، کتابخانه ای ست.نمونه آماری تصاویر گزینش شده از تعداد سیزده نسخه چاپ سنگی حماسی و ادبی است. نتایج نشان داد که چهار لایه هویتی باستان گرایی ، ایرانی_اسلامی ، فرنگی مآبی  و اسلامی -شیعی در هنر دوره قاجار قابل بازیابی است .در نسخه های چاپ سنگی ادبی و حماسی، لایه های هویتی فرنگی مآبی و باستانگرایی در اولویت اول و دوم ، لایه هویتی ایرانی-اسلامی در سطح سوم و اولویت آخر(سطح زیرین و پنهان) لایه اسلامی- شیعی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Retrieval of Identity Layers in Lithographed Manuscripts in Qajar Era (Case study: Thirteen Epic and Literal Manuscripts)

نویسنده [English]

  • Mahmonir Shirazi
Lecturer of Al-Zahra University
چکیده [English]

The concept of identity in all cultures and countries depends on religion, ideology, political and social relations and history. The identity in Artwork has different layers and each layer depends on different aspects. So in artworks, it is possible to study the identity in a different manner and each artwork might have several layers that one of them is stronger and obvious and the others are hidden. But, all the identity hidden layers will influence the artworks of obvious identity layer. Art in Qajar Era is one of the effective art periods in Iran according to social and political matters and Archaism and also widespread relations with the west has different aspects so we find several identity layers in this Era and its artworks. The questions:
- What are identity layers in the visual art of Qajar Era?
- Which identity layers appeared more than other layers in Qajar Lithographed Folklore Manuscripts with Epic and Literal subjects?
The research method is descriptive-analytical, based on library sources. Statistical population includes 13 Lithographed manuscripts with Epic and Literal subjects in Qajar Era using the selection procedure.
The results show there are four identity layers: ancient Iran, Persian Islamic, Imitation of the West and Islamic manner in Qajar Era and in each type of artworks, some layers have importance.so in this case, study (Epic and Literal Manuscripts) the first layer is Imitation of the West and the second layer is ancient Iran. The 3rd layer is Persian-Islamic and Islamic manner are less important and invisible between the layers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity layers
  • Illustrated Lithographed Manuscripts
  • Art of Qajar
  • Epic Manuscripts
  • Literal Manuscripts
 ## اسکارچیا ، جیان روبرتو ، (1376 ) ، هنر صفوی ، زند و قاجار ، تهران : مولی. ## امانی ، فاطمه (1394) ، سیر و جایگاه تصویرسازی در تاریخ چاپ سنگی ایران  با تاکید بر اصفهان ،تهران : نشر بیهق. ## پاکباز ، رویین ، (1379) ، نقاشی ایران از دیرباز تا کنون .تهران : زرین و سیمین. ## ترابی، ارکیده، (1393)، عجایب المخلوقات قزوینی در تصاویر چاپ سنگی علیقلی خویی، تهران: نظر. ## سهرابی، مهین و آقابابائیان ، عفت ، (1393)، بررسی مضامین و فضای تصویری چاپ سنگی مصور و نقاشی قهوه خانه ای در دوره قاجار، دو فصلنامه علمی ترویجی پژوهش هنر، شماره 9- ص 14-1. ## شگلوا ، المپیادا و دیگران ، (1391) ، چاپ سنگی فارسی از نگاه شرق شناسان . ( شهروز مهاجر ،مترجم).تهران : پیکره . ## صمدی ، هاجر و لاله یی ، نعمت . (1388) ، تصاویر شاهنامه فردوسی به روایت میرزا علیقلی خویی . تهران : فرهنگستان هنر. ## فدوی ، سید محمد ، (1386) ، تصویرسازی در عصر صفوی و قاجار .تهران : انتشارات دانشگاه تهران. ## غلامی جلیسه، مجید و احمدی نیا ،محمدجواد. (1392). شرح مختصری بر چاپ سنگی، تهران: عطف. ## کاستلز، مانوئل،( 1380)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ؛ قدرت هویت، ج 2. ( حسن چاوشیان، مترجم) تهران، طرح نو. ## کمالی اردکانی، ( 1383) ،بحران هویت و عوامل تشدید آن در ایران، مجموعه مقالات هویت در ایران، (به اهتمام) علی اکبر علیخانی، تهران:پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی. ## گودرزی ، مصطفی ، (1384) ، تاریخ نقاشی ایران ،تهران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت). ## علی محمدی اردکانی ، جواد ، (1392) ، همگامی ادبیات و نقاشی قاجار ، تهران : یساولی . ## مارزلف، اولریش(1390). تصویرسازی داستانی در کتاب های چاپ سنگی فارسی. ( شهروز مهاجر، مترجم). تهران: نظر. چاپ دوم. ## مددپور ، محمد ، (1372) تجدد و دین زدایی: در فرهنگ و هنر منورالفکری از آغاز پیدایی تا پایان دوره قاجار ، تهران : نشر سالکان.