پژوهش معناشناختی درب چوبی منسوب به خواجه مرجان بن عبدالله ( 8ه.ق/ 14 م)، براساس آرای کلود لوی استراوس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س)، (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

درب چوبی منسوب به خواجه مرجان بن عبدالله، متعلق به قرن هشتم هجری قمری، مقارن با فرمانروایی شیخ اویس، دومین سلطان جلایری است. این درب که فاقد شناسنامه اطلاعاتی است، اکنون در موزه‌ی ملی ایران نگهداری می‌شود. جلوه‌های آفرینش این درب با تسلسلی از تقابل‌ها و به مدد انعکاس جوهره‎ ناب اشکال هندسی و بسط مفاهیمی نمادین چون صلیب شکسته و نوشتار (مُسَبِّبَ الاَسبابِ وَ یا مُفَتِّحَ الاَبوابِ)، شکل گرفته‌است. در این جستار برآنیم تا با تحلیل ساختاری اثر مبتنی بر آراء کلود لوی استراوس، انسان‎شناس و ساختارگرای فرانسوی (1908-2009)، لایه‎های درونی و حقایق پنهان این اثر را رمزگشایی نماییم. این پژوهش که با هدف معناشناسی عناصر نمادین صورت پذیرفته درپی پاسخگویی به این پرسش‌ها ‌است: الگوهای بصری و مفهومی در اثر چگونه تبیین می­شود؟ رابطه معنادار نقش صلیب شکسته با درب چوبی منسوب به خواجه مرجان بن عبدالله چیست؟ روش تحقیق پژوهش، توصیفی-تاریخی و تحلیلی است و گردآوری مطالب به شیوه‎ی کتابخانه‎ای است. مهم‌ترین یافته‌ی این پژوهش این‌ است که خالق درب چوبی منسوب به خواجه مرجان بن عبدالله، از طریق ایجاد هماهنگی میان  مؤلفه­های غیرزبانی (فرم) و ساختار زبانی (نوشتار) کلیتی واحد ­آفرید تا مخاطب ضمن تلاش برای روزی حلال به ساحتی متعالی گام نهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cognitive Semantic Study on the Wooden Door Signed “Khajeh Marjan Ebne Abdollah” based on Claude Levi Strauss

نویسندگان [English]

  • Zahra Rahbarnia 1
  • Soheila Namaz Alizadeh 2
1 Associate Professor, Department of Art Research, Faculty of Arts, Al-Zahra University (Corresponding Author)
2 Ph.D. Candidate of Art Research, Al-Zahra University
چکیده [English]

In national museum of Iran, there is a wooden door which is related to “ Khajeh Marjan Ebne Abdollah”, belongs to eighth century A.H (Anno Hegirae), contemporary with “ Sheykh Oveys” – the second Jalayery king - with a view to history, is in the middle of two Ilkhani and Teymoorian periods and is a part of middle period of Islam. The door has about two-meter altitude and made of mulberry wood with embossed designs and big Iron nails and the signature of Marjan Ebne Abdollah is on it. The creator of this work has been tried to inspire special meaning to his addressee by means of a sequence of contrasts, pure nature of geometrical pictures, expanding symbolic meanings and old usage of ancient Iranian pattern like a broken cross and writing “ .”مُسَبِبُ الاَسباب وَ یا مُفَتِحُ الاَبوابِ This research is based on a theory to recognizes the constructive elements of a work, will cause to understanding the relationship quality with addressee by creating a relationship between expression elements in a work, it will be possible to achieve a meaning ( message) and indications, existing in it. Also, it emphasizes on one of the main religious subjects; the culture of legitimate sustenance in Moslem’s life and Islamic holy religious law for earning a livelihood and getting wealth and legitimate business in the form of revelation in artistic work. Regarding to the importance and necessity of reading Moslem’s artistic works, the present research has engaged in a structural analysis, based on “Claude Levi Strauss”, a French anthropologist and constructivist’s ideas (1908 – 2009) to decode the inner layers and hidden facts of wooden door related to “Khajeh Marjan Ebne Abdollah”. The goal of this study is the semantics of this door and trying to answer these questions: - Is this door an artistic work? - What is the viewpoint of its creator? What is its message for the viewer? The method of this study is a descriptive - historical and analytical method and gathering the subjects is in library way. The most important findings of this research are that this door is an artistic work and its creator reveals the Iranian – Islamic artistic manifestations by making coordination between nonverbal elements and lingual structure. The religious artist steps into an exalted area along with the addressee and changes the existence to an excellent life, in addition to creating a unique generality. The wooden door related to “Khajeh Marjan Ebne Abdollah”, accompanies with religious theoretical feelings and theoretical, practical and sociological vocal horn so that in addition to encouraging the addressee to try to gain legitimate sustenance, help him to reach to absolute riches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jalayerian
  • Khajeh Marjan Ebne Abdollah
  • Swastika
  • Structuralism
 ## آژند، یعقوب. (1389). نگارگری ایران، جلد1، تهران: سمت. ## احمدی،بابک. (1387). حقیقت و زیبایی، تهران: نشر مرکز. ## استروس، کلود لوی. (1385). اسطوره و معنا، (شهرام خسروی، مترجم). تهران: نشر مرکز. ## افشاری، حسن. (1390). هنر نقاشی ایران از آغاز تا اسلام، تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی. ## اقبال آشتیانی، عباس. (1389). تاریخ مغول، تهران: انتشارات نگاه. ## السامرائی، یونس الشیخ ابراهیم. (1397 ق= 1977 م1355 )تاریخ مساجد الحدیثه. بغداد: وزارت اوقاف. ## بلر،شیلرو بلوم،جاناتان. (1388). هنر و معماری اسلامی، (یقوب آژند، مترجم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین(سمت). ## بیانی،شیرین. (1382). تاریخ جلایر، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ## پاکباز،رویین. (1385). دایرةالمعارف هنر، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ## سرلو، خوان ادوارد. (1389). فرهنگ نمادها، (مهرانگیز اوحدی، مترجم). تهران: دستان. ## سگال، رابرت آلن. (1389). اسطوره .( فریده فرنودفر،مترجم). تهران: بصیرت. ## شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1385). فرهنگ نمادها، جلد 1و2و3و4و5،.( سودابه فضایلی، مترجم). تهران: جیحون. ## ضیغمی، رضا و دیگران، (1387). » تحلیل محتوا «، فصلنامه علمی پژوهشی پرستاری، دوره 21،شماره 53. ## قدیانی، عباس. (1384). تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران در دوره مغول، تهران : انتشارات فرهنگ مکتوب. ## مارتین،اف.دیوید. (1389). هنر تجربه­دینی، (مجید داودی، مترجم)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. ## نصر، سیدحسین. (1389). هنر و معنویت اسلامی، (رحیم قاسمیان، مترجم)، تهران: انتشارات حکمت. ## هیلن برند، روبرت. (1380). معماری اسلامی ، شکل، کارکردو معنی. ( دکتر باقر آیت‎الله‎زاده شیرازی، مترجم). تهران: روزنه. ## هوگ.ج. (1368). سبک­شناسی هنر معماری در سرزمین‌های اسلامی، (پرویزورجاوند، مترجم).تهران: انتشارات علمی  فرهنگی. ## آرشیو شخصی محبوبه قلیچ خانی، مسئول بخش عکاسی موزه ایران باستان. ## (www.vista.ir) ##