جانبخشی به طبیعت در آثار سلطان محمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

سلطان محمد یکی از بزرگ ترین نگارگران اوایل دوره صفوی بوده که توانسته آثارش را با تجاربی که در مکتب هنری ترکمانان داشته، به خوبی با مکتب هنری هرات درآمیزد و آثار بی­بدیلی را در قالب مکتب دوم تبریز ارایه نماید. وی در دوران هنری خود، نوآوری­های بسیاری در حوزه نگارگری داشته که هنرمندان همدوره خودش و دوره های بعدی و حتی بسیاری از هنرمندان دوره معاصر از آن تاثیر گرفته­اند. از جمله این نو­آوری­ها می­توان به جان­بخشی طبیعت اشاره نمود. به خصوص در ساخت و ساز کوه و سنگ به صورت های انسانی و حیوانی به تبحر خاصی رسیده است. حال سوال اصلی این است که چه ارتباطی بین جان بخشی طبیعت و نقوش صخره نگاری با نگاره­ها در آثار سلطان محمد می­تواند داشته باشد. هدف اصلی پژوهش پی بردن به مفاهیم جان­بخشی طبیعت در دل صخره­ها و کوه­های نگارگری­ها است که برای رسیدن به پاسخ سوال و هدف اصلی روش توصیفی-تحلیلی مناسب است. با بررسی نگاره هایی که سلطان محمد از طبیعت کارکرده می­توان گفت که جان­بخشی به طبیعت و ساختن کوه و سنگ به اشکال انسانی و یا حیوانی با موضوعات نگارگری ارتباط مستقیمی دارد که برگرفته از آموزه­های عرفان اسلامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Vitalize of Nature in Sultan Mohammad Works

نویسندگان [English]

  • Samad Najarpoor Djabbary
  • Aliraza Khadjeahmad Attary
Assistant Professor, Art University of Isfahan
چکیده [English]

Sultan Muhammad was one of the greatest painters of the early Safavid period that he has had his work experience in the Turkmen art school, blends well with art school in Herat and Wonderful works to provide a second school in Tabriz. During his art era, he has many innovations in the field of painting, which have been affected the artists of his era and subsequent periods, and even many contemporary artists. Among these innovations can be referred to vitalize of nature. He has reached to the special expertise, especially in the painting of stone and mountain in human and animals. The main question is what the relationship between to vitalize of nature and patterns of rock paintings would be in the works of Sultan Muhammad. The main objective of this research is to explore the concepts of vitalize of nature in the rocks and mountains. The descriptive studies and analytic studies method was choosen to answer this question which is the main goal. By analyzing the image of nature that Sultan Muhammad used can to say that to vitalize of nature and the mountains and rocks to human or animal forms associated with the topic painting this is derived from the teachings of Islamic mysticism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sultan Muhammad
  • Second School in Tabriz
  • Rock painting
  • Human motifs
  • Animal motifs
  •   آژند. یعقوب(1388) اصل واق در نقاشی ایران، نشریه هنرهای زیبا. هنرهای تجسمی، تابستان شماره 38، 13-5.  
  •   آژند. یعقوب(1384) مکتب نگارگری تبریز، قزوین و مشهد، تهران: فرهنگستان هنر.  
  •    پاکباز. رویین(1381)دایره المعارف هنر، چاپ سوم، تهران: فرهنگ معاصر.  
  •    پاکباز. رویین(1380) نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، چاپ دوم، تهران: انتشارات زرین وسیمین.  
  •    تختی. مهلا و رضا افهمی(1392) دگردیسی بازنمایی در فرش­های واق­واق. نشریه پژوهش هنر، شماره 2، 88-81.  
  •    دهخدا. علی اکبر(1330). لغت نامه دهخدا،تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 30، شماره مسلسل 30.  
  •    دهخدا. علی اکبر(1339). لغت نامه دهخدا،تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 31، شماره مسلسل 9.  
  •    ربیعی. سمیه(1390) مطالعه نقوش تزئینی واق در هنر اسلامی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.  
  •    طاهری. علیرضا و سمیه ربیعی. (1390) بررسی خاستگاه و انواع نقوش واق در هنر اسلامی، نشریه جلوه هنر، شماره4، 56-49.  
  •    عدل. شهریار (1379) هنر و جامعه در جهان ایرانی، چاپ اول، تهران: انتشارات توس.  
  •    فردوسی. حکیم ابواقاسم(1378) شاهنامه فردوسی، چاپ اول، به کوشش نظام الدین نوری، تهران: نشر زهره.  
  •    قاضی میراحمدبن شرف الدین حسین منشی قمی(1383)گلستان هنر، به تصحیح و اهتمام احمد سهیلی خوانساری، چاپ چهارم، تهران: منوچهری.  
  •    کریم اف.کریم(1385)سلطان محمد و مکتب او، چاپ اول، ترجمه جهان پری معصومی و رحیم چرخی، تبریز: انتشارات دانشگاه هنر اسلامی تبریز.  
  •    کری ولش. استوارت (1384 )، نقاشی ایرانی، چاپ اول، ترجمه احمدرضا بقاء، تهران: نشرنظر.  
  •     مایل هروی، نجیب(1372) کتاب­آرایی در تمدن اسلامی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.  
  •   منابع انگلیسی:  
  •          Gray Welch. Stuart (1976), Persian Painting, New York: George Braziller.