رمز گشایی معانی عرفانی رنگ در نگاره هایی از هفت گنبد (بر اساس آراء حکیمان اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده هنر های تجسمی دانشگاه هنر تهران

2 دانشجوی دکتری فلسفه هنر،دانشکده هنر ومعماری تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی

3 استادیار، دانشکده هنر ومعماری آزاد وحد تهران مرکز

چکیده

جهان هستی از دیدگاه هنرمندان مسلمان سرشار از نشانه‌ها و آیه‌های خداوندی است. رنگ‌ها نیز از جمله تجلی‌های آفریدگار در عالم امکان هستند. در واقع مبحث رمزگشایی معانی رنگ ها، خود مکاشفه­ای از صورت‌های گوناگون وجود در دنیای مثالی قلمداد می شود که موجب اتصال انسان به حقیقتی ماورائی می گردد. بر این اساس به جرأت می توان گفت که نگارگران مسلمان نیز از وجه‌ی مادی و جسمانی صرف رنگ ها رهایی می‌یابند و قدم به عرصه‌ی ارزش های قدسی و روحانی می گذارند. لذا هدف اصلی این تحقیق،  رمزگشایی معانی رنگ ها از منظر عرفان در آراء شیخ نجم الدین کبری، شیخ نجم الدین رازی و علاءالدوله سمنانی، در نگاره­های «هفت گنبد» با توجه به اشعار نظامی است.همچنین در این وادی این پرسش مطرح می گردد که آیا با بررسی آراء حکیمان اسلامی می توان به رابطه ی رمزی رنگ ها در نگارگری ایران پی برد؟ یا می بایست چنین دیدگاهی را در بستر آثار دیگری جست و جو نمود؟ با توجه به یافته‌های این تحقیق نتیجه ی حاصل شده چنین است  که؛ نه تنها هنرمند مسلمان از همان نظریه های عرفانی حکیمان اسلامی بهره می گیرد؛ بلکه از رنگ هایی سود می جوید که گویای وصل و اتصال و رهایی از غربت و وصول به قرب در عالم مثال هستند. روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی است و گردآوری منابع نیز کتابخانه ای است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Decoding of the Mysticism Sense of Color in Miniature of Haft Gonbad (Based of Islamic Philosophers)

نویسندگان [English]

  • Jalaleddin Sultan Kashefi 1
  • Somayeh Saffari Ahmadabad 2
  • Mohammad Reza Sharif-Zadeh 3
1 1-Associate Professor of Painting, School of Visual Arts, University of Arts Tehran
2 2-Ph.D. Candidate in Philosophy of Art, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch
3 3-Assistant Professor, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch

مراجع

  • آموزگار، ژاله(1387)، تاریخ اساطیر ایران، انتشارات سمت، تهران. 
  •  اکبری، فتحعلی(1387)، درآمدی بر فلسفه اشراق، انتشارات آبادان، آبادان. 
  •  بلخاری، حسن(1387)، عکس مه‌رویان، خیال عارفان، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.   
  • بلخاری، حسن(1390)، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، انتشارات حوزه هنری، تهران. 
  •  بختورتاش، نصرالله(1386)، نشان رازآمیز (گردونه خورشید یا گردونه مهر)، انتشارات آرتامیس، تهران. 
  •  خاتمی، محمود(1390)، پیش درآمد فلسفه‌ای برای هنر ایرانی، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران. 
  •  ستاری، جلال(1376)، رمزاندیشی و هنر قدسی، انتشارات مرکز، تهران. 
  •  سهروردی، شیخ شهاب‌الدّین (1374) ، عقل سرخ، به کوشش حسین مفید، انتشارات مولی، تهران. 
  •  سهروردی، شیخ شهاب‌الدّین(1377)، حکمه‌الاشراق، ترجمه سعید جعفر سجادی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 
  •  شیرازی، صدرالمتالهین(1389)، تفسیر آیه نور یا بیان مراتب آفرینش، ترجمه محمد خواجوی، انتشارات مولی، تهران.   
  • کربن، ‌هانری(1390)، واقع‌انگاری رنگ‌ها و علم میزان، ترجمه انشاءالله رحمتی، انتشارات سوفیا، تهران. 
  •  کربن، ‌هانری(1387)، انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمه فرامرز جواهری‌نیا، انتشارات آموزگار خرد، تهران، . 
  •  کمالی‌زاده، طاهره(1389)، هنر و زیبایی از دیدگاه شهاب‌الدّین سهروردی، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.   محمودی، محمد لاهیجی (1377) ، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز؛ محمد لاهیجی ، تهران.   
  • محمد لاهیجی، شمس‌الدّین(1378) ، شرح گلشن راز، تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، انتشارات زوار، تهران. 
  •  مجموعه مقالات (1372) ، مبانی هنر معنوی، انتشارات حوزه هنری، تهران. 
  •  مجموعه مقالات(1370)، جاودانگی و هنر، ترجمه سیدمحمد آوینی، انتشارات برگ، تهران. 
  •  معین، محمد(1388)، تحلیل هفت پیکر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 
  •  مددپور، محمد(1378) ، حکمت انسی و زیبایی‌شناسی عرفانی هنر اسلامی، انتشارات سوره مهر، تهران . 
  •  نجم‌الدّین رازی، عبدالله بن محمد(1380) ، مرصادالعباد من المبداء الی المعاد، انتشارات علمی‌و فرهنگی، تهران . 
  •  نجم‌الدّین کبری، احمد بن عمر(1388) ، نسیم جلال و دیباچه جلال (فَوائحُ الجمال و فَواتحُ الجلال)، تصحیح فریتس مایر، ترجمه قاسم انصاری، انتشارات طهوری، تهران. 
  •  نظامی‌گنجوی، الیاس بن محمد(1380) ، هفت پیکر، به کوشش سعید حمیدیان، انتشارات قطره، تهران، چاپ چهارم . 
  •  نصر، سیدحسین (1361) ، سه حکیم مسلمان، ترجمه احمد آرام، انتشارات شرکت سهامی‌کتاب‌های جیبی، تهران .   نصر، سیدحسین(1389) ، هنر و معنویت اسلامی، ترجمه رحیم قاسمیان، انتشارات حکمت، تهران. 
  •  مقالات:   نیک‌بخت، ناصر (1386) ، سمبولیسم نور و رنگ در عرفان ایرانی – اسلامی، مطالعات فرهنگی، پاییز و زمستان183-212 . 
  •  حسینی راد، عبدالمجید (1387 )،دیدار با فرشته رنگ، نامه هنر، شماره یک ، 49-58 .
  •    فهرست منابع لاتین: 
  •  Barry, Michael (1995) , Colour And Symbolism In Islamic Architecture, London, Paris. 
  •  Henry , Corbin(1971) ,  En Islam Iranien Aspects Spriual Et Philosophiques,  Paris,   Gallimard . 
  •  Fritz , Meier (1957) , Die Fawaih al-jamal wa fawatih al-jalal des najm ad-din al- kubra, akademie der wissenschaften und der literature, veroffentlichungen der orientalischen kommission,Zurich.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 آذر 1393
  • تاریخ بازنگری: 10 اسفند 1395
  • تاریخ پذیرش: 28 بهمن 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار