بازشناسی مطلوبیت تصویری خوون چینی سردر خانه های تاریخی دزفول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول

2 کارشناسی ارشد مهندسی معماری ، دانشگاه جندی شاپور

3 کارشناسی ارشد مهندسی معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول

چکیده

بافت فرهنگی- تاریخی شهر دزفول با 28 محله شامل 12 هزار واحد مسکونی می‌باشد و یکی از قدیمی‌ترین بافت‌ها در میان شهرهای تاریخی است. ویژگی اصلی این خانه‌ها، بهره‌گیری از فناوری خوون‌چینی جهت تزئینات معماری است. در این تحقیق تلاش می‌شود تا مطلوبیت تصویری این تزئینات با تکیه بر روش‌های میدانی، شامل پرسشنامه بر اساس طیف خبرگان و برداشت میدانی این تزئینات به دست آید. سؤال اصلی تحقیق آن‌ است که بر اساس قواعد گشتالتی کدام یک از مؤلفه‌های دیداری باعث ایجاد مطلوبیت تصویری در این تزئینات بوده‌است؟ برای بررسی این موضوع از میان محله‌های مختلف بافت تاریخی، ۱۶ خانه به عنوان نمونه انتخاب شده‌است. اطلاعات از طریق اسناد و مدارک کتابخانه‌ای و آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر دزفول و همچنین مطالعات و بازدید‌های میدانی گردآوری شده-است. در نهایت از بررسی انجام‌گرفته، این نتیجه به دست آمد که در طرح تزئینات و نقوش هندسی خانه‌های سنتی دزفول، تعادل و تقارن هندسی، وجود فراپوشانندگی و مشابهت، بیشترین کاربرد را در میان سایر الگوهای هندسی داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Recognizing the Pleasantness of the Image in Xowonchini at the Entrance of the Historical Houses of Dezful

نویسندگان [English]

  • behzad vasigh 1
  • hosein naseri 2
  • Sadegh Bakhteari 3
1 Department of Architecture Jundi-Shapur University of Technology, Dezful Iran
2 کارشناسی ارشد مهندسی معماری ، دانشگاه جندی شاپور
3 MSc student of Architecture, Department of Architecture, Jundi-shapur University of Technology, Dezful, Iran
چکیده [English]

The historical context of Dezful includes 28 old neighborhoods and this shows it as one of the most important historical contexts of Iran. The main feature of decorations in Dezful houses is the use of a type of decoration called Xowonchini. In this research, an attempt is made to obtain the Image Pleasantness of these decorations by relying on field methods including questionnaires based on the range of experts and field perception of these decorations. The main question of the research is that according to the Gestalt rules, which of the visual components has created a visual desirability in these decorations? To investigate this issue, 16 houses have been selected as a sample. Information has been collected through library documents and archives of Dezful Handicrafts and Tourism Cultural Heritage Organization, as well as field studies and site visits. Finally, the study concluded that in the design of decorations and geometric patterns of traditional houses in Dezful, geometric balance and symmetry, the amount of overlap and similarity were the most used among other geometric patterns in Xowonchinis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • geometrical ornaments
  • Entrance
  • traditional houses
  • Dezful
  • Xowonchini Pleasantness of the Image
خوارزمی، مهسا؛ طاووسی، محمود؛ حسنعلی، پورمند؛ نیستانی، جواد. (1391). «مطالعه­ای در نقوش هندسی تزئینات معماری در مساجد گناباد، ملک­زوزن و فریومد». هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، شماره ۳، 13- 22.
داندیس، دونیس. (۱۳۹۴). [m1] مبادی سواد بصری. مترجم: مسعود سپهر، تهران: سروش.
ربوبی، مصطفی؛ رحیمیه، فرنگیس. (۱۳۵۳). شناخت شهر و مسکن بومی ایران در شرایط آب و هوایی گرم و نیمه مرطوب دزفول- شوشتر. تهران: دانشگاه تهران.
زرگرزاده دزفولی، مجتبی؛ لاری بقال، سیدکیانوش؛ سلاری­نسب، نجمه؛ بابایی­مراد، نجمه. (1395). «خوون­چینی، تکامل و تناسب ابعاد آجر در نماسازی­های آثار معماری دزفول». مطالعات معماری ایران، شماره ۹، 47- 65.
شاپوریان، رضا. (1386). «اصول کلی روانشناسی گشتالت». تهران: رشد.
شایسته­فر، مهناز. (1384). «نقش تزئینی و پیام­رسانی کتیبه در معماری اسلامی». کتابماههنر، شماره 89- 90، 94- 108.
شکفته، عاطفه؛ احمدی، حسین؛ عودباشی، امید. (1394). «تزئینات آجرکاری سلجوقیان و تداوم آن در تزئینات دوران خوارمشاهیان و ایلخانی». پژوهش­های معماری اسلامی، شماره ۱، 84- 104.
صارمی، علی­اکبر (۱۳۷۶). ارزش­های پایدار در معماری ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
قوچانی، محیا؛ عربی، محمد؛ رستمیان، نفیسه. (۱۳۹۷). «تحلیل و مقایسه مفاهیم نمادین هندسه به­کاررفته در عناصر کالبدی پرستشگاه­های اسلامی و مسیحی؛ نمونه موردی: مسجد حکیم و کلیسای وانک در اصفهان». معماری­شناسی، شماره ۱، ۱- ۱۳.
کیانی، مصطفی. (1392). «جایگاه هنر آجرکاری تزئینی در معماری دوره اول پهلوی». هنرهای زیبا، معماری وشهرسازی، شماره ۱، 15- ۲۸.
محمدی، رضا؛ رجبی، محمدعلی. (1389). «بررسی کتیبه­های سردر ورودی منازل تهران از دوران قاجار تا کنون». نگره، شماره ۱۵، 19- 28.
مکی­نژاد، مهدی. (۱۳۸۷[a2] ). [m3] «تزئینات آجرتراشی در معماری». مهراز، شماره ۵، ۶۶- ۷۴.
مؤمنی، کورش؛ عطاریان، کورش؛ میرزاوند، آذین. (1395). «بررسی تطبیقی ویژگی­های تزئینات آجرکاری خانه­ آخوندابو خرم­آباد و خانه­ سوزنگر دزفول». فصلنامه اثر، شماره ۷۳، 123- 142.
نعیما، غلامرضا. (1376). دزفول شهر آجر. تهران: میراث فرهنگی کشور.
نوری، رضا؛ فیض حداد، زهرا. (۱۳۹۰). «تزئینات آجرکاری خوون­چینی در بافت قدیم دزفول بر اساس گفته­های معماران سنتی ایران». همایش ملی باستان­شناسی و معماری سازه­های آبی دزفول. دزفول: دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول.
ّ
Amanatiadis, A., Kaburlasos, V. G., & Kosmatopoulos, E. B. (2018, October). Understanding deep convolutional networks through Gestalt theory. In 2018 IEEE International Conference on Imaging Systems and Techniques (IST) (pp. 1-6). IEEE. ‏
Feest, U. (2019). Gestalt psychology, frontloading phenomenology and psychophysics. Synthase, 1-21.‏
Koenderink, J., Van Doorn, A., & Pinna, B. (2018). Measures of Prägnanz? Gestalt Theory, 40(1), 7-28. ‏
Yu, D., Tam, D., & Franconeri, S. L. (2019). Gestalt similarity groupings are not constructed in parallel. Cognition, 182, 8-13. ‏
 
 [m1]91یا94؟
 [a2]اصلاح تاریخ
 [m3]91 یا 87؟