مطالعه نقوش مذهبی درکاشی های تکیه معاون الملک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا

2 کارشناس ارشد، ارتباط تصویری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مدرس دانشگاه رسام

چکیده

در اواخر دوره قاجار معماری ایران با مذهب هم گام می شود و کاشی کاری به نحو گسترده ای برای جلوه بخشیدن به سطوح بناهای ایرانی، اسلامی متداول م یگردد. نوآوری در شیوه ساخت و مضامین از ویژگی های کاش یکاری در این دوره است. از شاخص ترین حضور کاشی در تزیین بناهای مذهبی دوره قاجار، می توان به تکیه «معاون الملک » در «کرمانشاه » اشاره داشت. این بنا مجموعه ای تصویری از نقش های متنوع و مضامین ملی، مذهبی و تاریخی است، که بر روی قطعات کاشی نقش بسته است.
تلاش نگارندگان در مقاله حاضر بر آن بوده تا به معرفی ویژگی های تصویری کاشی های تکیه «معاون الملک » بپردازند. آن چه در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است، حضور نقش های مذهبی به عنوان اصلی ترین مضمون نقش بسته در این کاشیها می باشد. پرسش های این مقاله به این ترتیب است: ویژگی تصویری نقوش مذهبی در کاشی های تکیه «معاون الملک » چیست؟ نقوش مذهبی تکیه «معاون الملک » بیشتر در قالب چه مضمونی ترسیم شده است؟روش تحقیق صورت گرفته توصیفی-تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات، اسنادی )کتابخانه ای( و میدانی می باشد. نتیجه بررسی ها نشان می دهد که تصاویر مذهبی، بیشترین نقش تصویر شده در کاشی کاری های تکیه «معاون الملک » است، این نقشها در قالب های مختلف انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی، معماری و دیگر عناصر تصویری ترسیم شد هاند و بیشتر در تابلوهای کاش یکاری شده که دارای مضامین عاشورایی هستند به نمایش درآمد هاست. تمامی این نقوش نمایانگر ویژگی هنرهای مختلف در دوره قاجار است و علاوه بر ارزشهای هنری، معرف خوبی برای ویژگی های فرهنگی مردم این سرزمین است.


کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

To Study the Designs Having Religious Theme on theTiles of Mo’aven-ol- Molk Tekyeh

نویسندگان [English]

  • Elaheh Panjehbashi 1
  • Farnia Farhad 2
1 Assistant Professor, PhD in Art Research, Alzahra University
2 M.A. in Visual Communication, Islamic Azad University Central, Tehran Branch
چکیده [English]

In the late Qajar era, Iranian architectures have been synchronized with religion. Tiling is widely used to beautify the surface of Iranian-Islamic monuments. Innovation in construction methods and content is one of the tiling features in this period. One of the most prominent presences of tile in decoration of religious buildings of Qajar era is related to Mo’aven-ol-Molk Tekyeh in Kermanshah. This building is a pictorial collection of national, religious and historical varied designs and themes which are on the tile pieces. Tiles of this building reflect the culture, traditions, identity and religious beliefs of Iranian people as a visual media. The presence of religious designs as the main theme engraved on the tiles is investigated in this article. The questions of article are as following: 1- How is the visual feature of religious designs on the tiles of Mo’avenol-Molk Tekyeh? 2- What is the content of religious designs on the tiles of Mo’aven-ol-Molk Tekyeh? This is an analytical research. Data collection is done through documentary method. The results show that the religious images are the most popular images in the tiling of Mo’avenol- Molk Tekyeh. These motifs are depicted in various forms such as human, animal, plant, geometry, architecture and other visual elements. They have been mostly displayed on the tiled pictures with Ashura themes. All these designs denote the features of arts in Qajar era. In addition to artistic values, they introduce the cultural and religious features as well as the identity
of the people of this land.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar
  • Mo’aven-ol-Molk
  • tile
  • religious designs

مراجع

 • آیت اللهی، حبیب الله. ( 1380 ). کتاب ایران، تاریخ هنر. تهران: نشر الهدی مرکز مطالعات فرهنگی بین الملل.  

  • آژند، یعقوب. ( 1389 ). نگارگری ایران. تهران: انتشارات سمت.  

  • افشارمهاجر، کامران. ( 1384 ). هنرمند ایرانی و مدرنیسم. تهران: دانشگاه هنر.  

  • افشارسیستانی، ایرج. ( 1371 ). کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن. تهران: نشر مولف.  

  • آژند، یعقوب. (1385). «  دیوارنگاری در دوره قاجار »، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 25 ، صص 36 - 41 .  

  • امامی، صابر. (1381). «  نماد و تمثیل، تفاوت ها و شباهتها ،» کتاب ماه هنر، شماره 48 ، ص 63 . 

  • اخوت، هانیه، عل یاکبر تقوایی. (1388). «  درخت صورت مثالی و نماد تطور »، کتاب ماه هنر، شماره 133 ، صص 77 .  

  • بورکهارت، تیتوس. ( 1369 ). هنر مقدس. تهران: انتشارات سروش.  

  • پاکباز، روبین. ( 1381 ). نقاشی ایرانی از دیرباز تا به امروز. تهران: زرین و سیمین.  

  • پرویزی، اکبر. (1384). « 1384 نگاره های تکیه معاون الملک کرمانشاه ،»نشریه نگره، شماره 1، ص 77 .  

• تهرانی، رضا.(1388). «  بازشناسی مبانی تصویری در نقاشی قاجار »، کتاب ماه هنر، شماره 132 ، ص 51 .  

• حقی مقدم، زینب. (1392). «  معرفی اثری ناشناخته از نقاشی قهوه خانه ای، حسین قوللر آقاسی »، همایش ملی باستان شناسی. ایران، دستاوردها، فرصت ها، آسیبها، دانشکده هنر دانشگاه بیرجند، صص 9- 8.  

  • حقیقت، عبدالرفیع. ( 1384 ). هنرهای ملی و هنرمندان ایرانی
از که نترین زمان تا زمان قاجار. تهران: نشر کومش.  

• خزایی، محمد. (1381). «  نمادگرایی در هنر اسلامی »، مجموعه مقالات هنر اسلامی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.  

  • خزایی، محمد و محسن طبسی. (1383). « صورت و معنا در نقاشی قهوه خانه، کاشیکاری با موضوع عاشورا »، دو فصلنامه مطالعات هنر اسلامی، شماره 1، ص 156 .  

  • ذوق یحسینی، الهه. ( 1392 ). معماری تکایای ایرانی. تهران: نشرطحان.  

  • زابل ینژاد، هدی. (1387). «  بررسی نقوش اصیل قاجاری ،» فصلنامه هنر، شماره 78 ، ص 145 .  

  • سالمی فیه، کیوان. ( 1387 ). فرهنگ باستانی نمادها و سنت های ایران. تهران: نشر زرین مهر.  

  • سیف، هادی. ( 1376 ). نقاشی روی کاشی. تهران: سروش.  

  • سامانیان، صمد، میرعزیزی، محمود و ابوالفضل فیروزآبادی.( 1393 ). «بررسی مضامین تصویری کاشی های نقش برجسته موجود در تالار اصلی کاخ موزه گلستان »، هنرهای زیبا، شماره 1، ص 62 .  

  • شایسته فر، مهناز. (1389). «  اهمیت کاشی کاری در بناهای مذهبی ایران »، کتاب ماه هنر، شماره 144 ، ص 28 .  

  • شکاری نیری، جواد و محمود طاووسی. (1387). «  کاشی قاجاری ابداع نوینی از هنرهای کاربردی در معماری ایران »، مجله مطالعات ایرانی، شماره 14 ، صص 152 - 149 .  

  • شهبازی، سیاوش و سروش شهبازی. (1386).«  تکیه معاون الملک جلوه گاه هنر مذهبی و حماسی چهر ههای تاریخی ایران »، کتاب ماه هنر، شماره 103 - 104 ، ص 46 .  

  • ضرغام، ادهم و فرناز گروئیانی.(1393). « نقش خیر و شر در آثار حسین قولرآقاسی »، نگره، شماره 30 ،صص 7.  

  • طباطبایی، صالح. ( 1391 ). دانشنامه هنر و معماری ایرانی.
تهران: فرهنگستان هنر.  

  • علایی، علی و فهیمه لرستانی. (1389). «  تکیه معاون الملک ،»
نشریه معماری، شماره 10 ، صص 30 - 4.  

  • فلور، ویلم، چکوفسکی، پیتر و مریم اختیاری. ( 1381 ). نقاشی و نقاشان دوره قاجار. (یعقوب آژند، مترجم). تهران: نشر ایل شاهسون بغدادی. 

  • کوپر، جی.سی.( 1392 ). فرهنگ نمادهای آیینی. (رقیه بهزادی، مترجم). تهران: انتشارات علمی.  

  • گودرزی، مرتضی. ( 1388 ). آیینه خیال، بررسی تزئینات معماری دوره قاجار. تهران: نشر سوره مهر.  

  • گلشن، میترا. (1390). « نقد و بررسی و تحلیل کیفیت های انجام شده بر روی کاشی های تکیه معاون الملک »، کارشناسی ارشد،
استاد راهنما محمد حسن محبعلی. 

• میرزایی مهر، علی اصغر .( 1386 ) . نقاشی های بناهای متبرکه
در ایران. تهران: فرهنگستان هنر.  

  • مهدی آبادی، ملیحه و سیامک خدیوی. (1381). «  تغییرات درمعماری و تزئینات تکیه معاون الملک کرمانشاه. »، اثر، شماره 33 و 34 ، صص 103 - 101 .  

  • مراثی، محسن و فاطمه جباری. (1392). «  مطالعه تطبیقی تصاویر نسخ چاپ سنگی و کاش یهای مصور دوره قاجار »، هنرهای زیبا، دوره 18 ، شماره 1، صص 59 - 58 .  

  • یاوری، حسین، منصوری، آنیتا و شریفه سلطانی. ( 1390 ).آشنایی با هنرهای سنتی 3. تهران: نشر آذر. 

  • Brend, Barbara. (2005). Iconology of Islamic Art, Edited by Bernard, Edinburg: Edinburg University press.  

  • Fehevvari, Geza. (2000). The art of the Islamic world in the Tareq Rajab museum, I.B. Tauvis & 40. Ltd. London. 

  • O’Neill, John. (1993) Persian Tiles, The Metropolitan Museam of Art, NewYork.  

  • Porter, Renetia. (1995). Islamic Tiles, Trustees of the British Museum by British museum press. London ,pp.81. - Soucek, Prisicilla. (1994). Decoration, Iranica, vol vll, fasc.2, pp.159

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 اردیبهشت 1396
  • تاریخ بازنگری: 25 خرداد 1396
  • تاریخ پذیرش: 04 تیر 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار