مضامین به کار رفته در پارچه های زربفت صفوی منقش به اشکال انسانی با تأکید بر عصر شاه عباس صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی دانشگاه شاهد تهران

چکیده

زربفت به پارچه ای اطلاق می شود که تار و پود آن از طلا یا نقره باشد. بافت این منسوجات از دوره هخامنشی شروع شد و با به تصویر کشاندن نقوش انسانی همراه با تکامل ذهنی و دستگاهی در دوره ساسانی مطرح گردید. باید متذکر شد که این روند البته در دوره های بعد نیز ادامه یافت؛ همچنین قابل تاکید است که بدانیم منسوجات از جمله زربفت، با نقوش متنوع خاصه انسانی در دوره تیموری بسیار مورد توجه واقع گردید و رونق یافت. در ادامه به لحاظ نزدیکی و پیوست هنر بافندگی به نقاشی، سبک خاصی در امر پارچ هبافی به وجود آمد که در دوره صفوی به بالندگ ی رسید و حتی پس از آن نیز تداوم یافت. هدف پژوهش حاضر کمک به احیای هنر اسلامی ایرانی و باززنده سازی نقوش منسوجات زربفت صفوی است. این پژوهش نقوش و طرح های موجود بر پارچه های زربفت « : با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، تلاش دارد بدین پرسش پاسخ گوید که جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر 23 تصویر است که از مجموعه ها و موزه های هنری »؟ صفوی، دارای چه مضامینی هستند داخل و خارج از کشور گردآوری شده و با روش تحلیلی و تطبیقی، تنوع موضوعی این پارچه ها مورد مطالعه واقع شد هاست. نتایج گویای این است که نقوش فیگوراتیو انسانی، به دو صورت قابی و بدون قاب همراه با تزئینات گوناگون به صورت روایی و گاهی تکراری و تصنعی با موضوعات مختلف اصیل ایرانی و نیز مضمو نهایی همچون اقلیت های مذهبی بر روی پارچه به نمایش درآمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Used Themes in Safavid Cotton Fabrics in Human Forms with Emphasizing on the Safavid Shah Abbas era

نویسنده [English]

  • Nahid Jafari Dehkordi
Lecturer at Shahed University
چکیده [English]

The Brocad textiles is made of gold plated or silver. This textile was produced during the Achaemenid period. In the Sassanid era, various designs were added to them, that mentally evolution and device was made and completed. It has been very much considered in the Timurid period with decorative effects. Further influenced by the narrative and illustrative effects of Iranian painting, with the rule of human role, a special style emerged that reached its peak in beauty and beauty during the Safavid period. This research tries to study in a variety ways of descriptive-analytical method and claim to answer what are the subjects and motif on Safavid brocade textile?” The statistical population of this research consists of 23 collections of art materials from collections and art museums inside and outside the country. The purpose of this article is to revive the Islamic art of Iran and resuscitation the designs of the Safavid brocade Textiles. The results indicate that human figurative designs, sometimes enclosed in a frame and sometimes without a frame, have been used on various Safavid brocade textile. Ornamentation sometimes has a narrative and, most of the time created a charming duplicate. The subjects that have been featured on the Safavid brocade textile are: themes include hunting, captivity, celebrations and, religious minorities

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brocade textile
  • Safavid
  • model
  • pattern
  • human shape
  • Shah Abbas
 ## آکرمن، فیلیس. (1363). نساجی سنتی در ایران قرن 15 و اوایل 16. (فروهر نورماه و زرین‌دخت صابر شیخ، مترجم). تهران: صنایع دستی. ## الوند، احمد (1342). صنعت نساجی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: انتشارات دانشکده صنعتی (پلی تکنیک تهران). ## باستانی پاریزی، محمد ابراهیم (1362). سیاست و اقتصاد ایران در عصر صفوی. تهران:انتشارات صفی‌علیشاه. ## برزین، پروین. (1346). پارچه‌‌های قدیم ایران. «مجله هنر و مردم». دوره 5. شماره 59. صص. 39-44 . ## بلان، لوسیم لوئی (1375). زندگانی شاه‌عباس اول. ترجمه ولی‌الله شادان. تهران: انتشارات اساطیر. ## بیکر، پاتریشیا (1385). منسوجات اسلامی. (مهناز شایسته‌فر،مترجم). تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات هنر اسلامی. ## پوپ، آرتور اپهام. و فیلیس آکرمن (1387). شاهکار‌های هنر ایران. اقتباس و نگارش دکتر پرویز ناتل خانلری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ## دبیلوفریه، ر (1374). هنر‌های ایران. (پرویز مرزبان، مترجم). تهران: نشر فرزان. ## دهخدا، علی اکبر (1377). لغتنامه دهخدا. تهران: انتشارات روزنه . ## دهمشکی، جلیل. و علی جانزاده. (1366). جلوه‌های هنر در اصفهان. اصفهان: انتشارات جانزاده. ## دیماند، س. م. (1365). راهنمای صنایع دستی. ( عبدالله فریاد، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ## روح‌فر، زهره (1380). نگاهی بر پارچه‌بافی دوره اسلامی. تهران: انتشارات سمت . ## زکی، محمدحسن (1342). صنایع ایران بعد از اسلام. ( محمدعلی خلیلی،مترجم). تهران: انتشارات اقبال. ## سیوری، راجر (1374). ایران عصر صفوی. ( کامبیز عزیزی، مترجم). تهران: نشر مرکز. ## شاردن، ژان. سفرنامه (1374). (اقبال یغمائی، مترجم). تهران: انتشارات توس. ## کمپانی، نسیم (1391). فرهنگ اصطلاحات پارچه و پوشاک در ایران (از دوران باستان تا آغاز عصر پهلوی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ## گرانتوفسکی، ادوین آردیدوویج. (1359). تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز. تهران: نشر پویش. ## مصاحب، غلامحسین (1381). دایره المعارف فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر. ## نیکونژاد، محبوبه و حمید صادقیان (1387). طلای بدون زر "گذری بر زری‌بافی ایران". انتشارات دانشگاه شهرکرد. ## ویلسن ج. کریستی (1317). تاریخ صنایع ایران صفوی. ترجمه عبدالله فریار. تهران: انتشارات فرهنگسرا.