تحلیل بصری عنصر فرشته در آثار استاد محمود فرشچیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی دانشگاه هنر، تهران (نویسنده مسئول)

2 کارشناسی ارشد ارتباط تصویری، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد

چکیده

عمدتاً دوران اسلامی با آثار روایی و داستان های مذهبی به فرشته - موجودی فرازمینی که رنگ و لعاب فراوان در ادوار تاریخی به خود گرفته است- شکلی ویژه بخشیده. سیر تحول تصویری فرشته در طول اعصار، لباس های ملونی به تن کرده است اما در دوران معاصر چه نقشی بازی کرده است؟ نگارگری ایرانی تقلید یا توصیف صرف از طبیعت نیست، بلکه نمایش خیا لانگیز، شاعرانه و نمادین میان انسان و طبیعت و عالم ملکوت است. ریشه و شالوده این نگاه به تفکرات اسلامی باز م یگردد. در این میان هنرمند ایرانی از دیرباز به عالم ارواح، فرشتگان، دیوان و موجودات خارق العاده باور داشته و با این اعتقاد و با تغییر در عناصر و فضای مادی کوشیده راهی را برای القای جهانی غیر مادی و معنوی باز کند. فرشتگان یکی از موضوعاتی هستند که نگارگر با تکیه بر اعتقادات و تخیلات خود دست به بازنمایی آن می زند. هدف این پژوهش درک مفهوم فرشته و شناخت موقعیت تصویری و زیباشناختی این فرم در آثار محمود فرشچیان در دوره معاصر است. نوشتار حاضر در پی پاس خدادن بدین سؤال است که عنصر فرشته به لحاظ محتوایی و صوری چه جایگاهی در آثار فرشچیان دارد؟ رویکرد تحقیق کیفی بوده و روش آن توصیفی و تحلیلی است و داده ها بر مبنای اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای گردآوری شده است. مطالعه محتوایی و ساختاری آثاری که شامل نقش فرشته در نگارگری و آثار محمود فرشچیان است، نشان می دهد که این فرم در تاریخ نگارگری کمتر محوریت اثر بود هاست و در آثار این هنرمند به صورت مستقل تصویر شده است؛ نقاط اشتراک آنها با آثارگذشته، کاربرد ترکی ببندی حلزونی، توجه به خطوط راهنما و تقسیمات طلائی تصویر، وفاداری هنرمند به مضامین و موضوعات و نقاط افتراق آ نها بیشتر در شیوه پرداخت اثر نسبت به گذشته، استفاده از رنگ آکریلیک، وابستگی به سنت بدع تگذاران در طراحی وتوجه به نقطه تمرکز اثر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Visual Analysis of Angel Element in the Works of Mahmoud Farshchian

نویسندگان [English]

  • Alireza Sheikhi 1
  • Nassim Gharaee 2
1 Assistant Professor of Handicrafts, Faculty of Applied Arts, University of Art, Tehran (Corresponding Author)
2 MA in Graphic, Ferdows Institute of Higher Education, Mashhad
چکیده [English]

In Iranian painting, the objective core is not a mere imitation or representation of nature, rather it is depicting a symbolic and fantastic relationship between man, nature, and the angelic realm. Meanwhile, Iranian artists have historically valued and believed in the spirits and angels world. An ethereal being that has been adorned heavily throughout the ages. The presence of an angel in a painting is an attempt to materialize a medium, between an unstable world and the observable world, and the Islamic period with its religious stories and narrative works has given a special form to angels. The visual evolution of angels has taken many different shapes and forms, but what is its role in modern times? This study aims to provide an understanding concept of angels as well as a visual and aesthetic perception of them in the artworks of Mahmoud Farshchian. Here, a short introduction to the life of Master Mahmoud Farshchian and the characteristics of his paintings is provided. A number of his painting were selected from among his numerous works, which showed the most visual and formal characteristics and represented a set of paintings in which the drawing of angels could be compared and analyzed. Their visual structure was then investigated with regard to form, composition, color, the place of the subject within the painting, movement, etc. The applied principles and foundations for using this subject, as a prominent form in the works of this artist, were introduced. This article tries to answer this question: what is the formal and visual position of this element, angels, in the works of Farshchian and how is it distinct from former paintings? This is a qualitative study using a descriptive-analytical method. The data was collected through documentary and desk research. The selection and the criterion for classification of painting in different groups were carried out in a way that the selected samples contain the most information regarding the research question. In this approach, instead of content, the focus is on the importance of form as the mental attraction of the artwork. A formalist analysis of an artwork firstly looks at the aesthetic effects of the components of the design. The analysis of the visual and formal structure of Farshchian’s works show a rich visual beauty, which the painter’s capacity for mental representation, and also the expressiveness of the pictures and its harmony with the content. The content and structural study of Mahmoud Farshchian’s works include the form of angels show that in the history of painting this form has mostly not been the core subject of the works. Here, they have been painted independently, and what they share with the works of the past include spiral composition, attention to grid lines and golden divisions, faithfulness to themes and topics and their points of divergence mostly in the method of polishing compare to the past, using acrylic colors, dependence on the traditions of the innovators of painting, and attention to the focus points in the artwork.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Painting
  • Mahmoud Farshchian
  • angel
  • visual-content analysis
 ## الهی قمشه ای، مهدی (1370) . قرآن کریم ، تهران : اسوه ## اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1374). اسطوره آفرینش در آیین مانی، تهران: فکر روز. ## جعفری، زهره و آیت اللهی ، حبیب الله (1386). « بررسی چگونگی شکل‌گیری نقش فرشتگان(انسان بالدار) در منابع تصویری قبل از اسلام»، دوفصلنامه مدرس هنر، دوره دوم، ش 2، (پاییز و زمستان 86)، 17-24. ## حسینی راد ، عبدالمجید و کفشچیان مقدم ،اصغر (1387).«تصویر جبرئیل در نگارگری ایران »، دو فصلنامه دانشگاه هنر، ش 2،(پاییز و زمستان 87)، 5_21 . ## خزعلی، مرضیه (1387). « بررسی ماهیت فرشتگان از دیدگاه ادیان الاهی»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، دوره 4، ش 12،(بهار87)،  105-136. ## داعی‌الاسلام، محمدعلی (1364). فرهنگ نظام، حیدرآباد، دکن. ## رضایی‌نبرد، امیر (1394).« جایگاه مفاخر هنری در عصر جهانی شدن استاد محمود فرشچیان»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال 6، ش15، (بهار 94) ،ص160_ ## کامرانی، بهنام (1385). « تبارشناسی فرشته در نقاشی ایران»، کتاب ماه هنر، ش 95 و 96،(مرداد و شهریور85) ، 52-65. ## کربن ، هانری (1390) .»ضرورت فرشته شناسی»،ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﮐﻼﻡ ، ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺣﮑﻤﺖ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖ، ش 46 ،(مرداد 1390)، 53-57 . ## کربن ، هانری (1383). انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمه فرامرز جواهری‌نیا، شیراز: آموزگار خرد. ## کوپر، ژان سی. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد. ## ملکی، توکا (1387). «فرشتگان نقاشی» ، کتاب ماه هنر، ش 120، (شهریور87)، 86-92. ## نصر، سید حسین (1385). دین و نظم طبیعت، ترجمه انشاء الله رحمتی، تهران: نی. ## هال، جیمز (1390). فرهنگ نگاره‌ای نمادها، ترجمه رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر. ## هینلز، جان راسل (1373). شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه. ## یاحقی، محمد جعفر (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی، تهران: سروش.