بررسی جایگاه اسب از اسطوره تا تداوم نقش آن بر فرش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد فرش، مدرس مرکز آموزش بازرگانی فارس، شیراز

چکیده

نقش اسب در اساطیر ایرانی از اسطوره آغاز هستی جهان تا جایگاه ایزدان به صورت پررنگ وجود دارد. علاوه بر اسطوره‌ اهمیت اسب در حمل بار، میدان نبرد و همراهی شکارچی در میدان شکار قابل توجه است. این نقشمایه حیوانی در دوره های متعدد در آثار هنری ایران قابل مشاهده است. با توجه به اهمیت این نقشمایه در آثار هنری این پژوهش، با هدف بررسی جایگاه اسب از اسطوره تا تداوم نقش آن بر فرش و ارتباط این نقشمایه با بن مایه‌های اساطیری پرداخته است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که آیا تصویر شدن نقش اسب بر فرش با معنای اسطوره‌ای و اعتقادی اسب در فرهنگ ایرانی مطابقت دارد؟. در این پژوهش شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و روش تحقیق تحلیلی- توصیفی است. نتیجه جاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که علیرغم حضور این نقشمایه حیوانی در فرش تصویر شدن این حیوان فارغ از معنای اسطوره ای است و همراهی اسب با شکارچی در میدان شکار و اهمیت شکار در فرهنگ ایرانی دلیل تصویر شدن اسب در فرش است و همخوانی معنایی از نظر اسطوره های ایرانی با تصویر شدن این نقشمایه بر فرش مشاهده نگردید.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on the Status of Horse from Mythical to Continuity its Role on Carpet

نویسنده [English]

  • Shahdokht Rahim Por
چکیده [English]

The role of horse in Iranian mythology myths from beginning to place the deities are in bold. In addition of the importance of horses in cargo at the myth, battlefield and accompanying hunter in the hunting field is remarkable. The animal motifs in multiple courses in Iran’s artwork are visible. Given the importance of this motif in art works at this study was to evaluate the horse from myth to perpetuate, its role and relationship of these motifs with motifs of mythological’s carpet. The main research question is whether the image of a horse on the carpet by means of mythological and religious role in Iranian culture correspond horse? In this study, library, analytical research methods and descriptive methods of data collection was used. The results of this study was shown that despite the presence of this animal motif rugs regardless of the meaning of the mythic image of the beast Hunter horse in the field and the importance of hunting and hunting in Iranian culture because of the picture of a horse on the carpet Semantic consistency of Iranian mythology, there was no image of the motif on the carpet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Horse
  • Carpet
  • Myth
  • اسماعیل پور، ابوالقاسم، (1387). اسطوره بیان نمادین، چاپ دوم، تهران، سروش. 
  •  آزادگان، جمشید، (1372).  ادیان ابتدایی: تحقیق در توتمسیم، تهران، موسسه مطالعات و انتشارات تاریخی، میراث ملل. 
  •  آیت اللهی، حبیب الله، (1380). کتاب ایران: تاریخ هنر، چاپ اول، تهران، انتشارات بین المللی الهدی. 
  •  بهار، مهرداد، (1376). بندهشن، چاپ دوم، تهران، اساطیر. 
  • بیرو، آلن، (1380). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، چاپ چهارم، تهران، کیهان. 
  •  پاکباز، رویین، (1390). نقاشی ایرانی، چاپ دهم، تهران، سمت. 
  •   پرهام، سیروس، (1377). «جلوه های اساطیری و نمادهای نخستین در قالی(سخنرانی)»، تهران، پژوهش فرزان روز، صص47-40. 
  • پورداوود، ابراهیم، (1356). فرهنگ ایران باستان، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران. 
  •   پیرحیاتی، محمد، (1385). مقدمه‌ای بر اساطیر، چاپ اول، تهران، دفتر نشر و پژوهش سهروردی. 
  •  تناولی، پرویز، (1377). جل های عشایری و روستایی ایران، چاپ اول، تهران، یساولی. 
  •  جابز، گروترود، (1370). سمبول ها (کتاب اول جانوران)، ترجمه و تالیف محمدرضا بقاپور، چاپ اول، تهران،مترجم. 
  •   جعفری، محمود، (1388). «اسب و باران سازی در اساطیر ایران باستان»، مطالعات ایرانی، شماره 4 ،صص 53 - 60. 
  •   چیت سازیان، امیرحسین، (1388). نگاهی به تاریخ درخشان فرش کاشان، چاپ اول، تهران، سروش (انتشارات صدا وسیما). 
  •   حشمتی رضوی، فضل الله، (1387). تاریخ فرش: سیرتحول و تطور فرشبافی ایران، چاپ اول، تهران، سمت. 
  •  حشمتی رضوی، فضل الله؛ آذرپاد، حسن، (1383). فرشنامه ایران، چاپ دوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 
  •  حصوری، علی، (1376). «باغ مینوی فردوس و طرح قالی های ایرانی»، کلک، ش 93-89،صص259- 247. 
  •   دوستخواه، جلیل، (1362). اوستا نامه ی مینوی آئین زرتشت، جلد2و4، چاپ چهارم، تهران، مروارید. 
  •   دهخدا، علی اکبر، (1372). لغت نامه، چاپ اول (دوره جدید)، تهران، دانشگاه تهران. 
  •   دیاکونوف، ایگورمیخائیلویچ، (1380). تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز،چاپ دوم، تهران، علمی فرهنگی. 
  •   رضایی نبرد، امیر، (1388). «جایگاه اسب در اثار استاد محمود فرشچیان»، نگره، شماره 12، صص93-71. 
  •   شاله، فیلسین، (1346). تاریخ مختصر ادیان بزرگ، مترجم: منوچهر خدایار محبی، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران.   
  • شمیسا، سیروس، (1375). بیان، چاپ چهارم، تهران، انتشارات فردوس. 
  •   صباغ پور آرانی، طیبه، (1388). «مطالعه تطبیقی جلوه‌های شکار دردوره‌ی صفویه و قاجاریه»، نگره، ش10، صص 79-65.   -صوراسرافیل، شیرین، (1381). طراحان بزرگ فرش ایران، چاپ دوم، تهران، پیکان. 
  •  یاپور، جلیل، (بی تا).  مادها و بنیان گذاری نخستین شاهنشاهی در غرب فلات ایران، تهران، انجمن آثار ملی. 
  •  طالب پور، فریده؛ پرهام، ماندانا، (1388). جایگاه اسب در هنر ایران باستان، جلوه ی هنر، شماره 1، صص12-5. 
  •  فریدنژاد، شروین، (1384). «اسب و سوار در هنر ساسانی»، کتاب ماه هنر،  شماره  89و90 ، صص155- 148. 
  •  فریه، ر.دبلیو، (1374). هنرهای ایران، ترجمه پرویز مرزبان، چاپ اول، تهران، موسسه نشر و پژوهش فرزان. 
  • قائمی، فرزاد؛ یاحقی، محمد جعفر، (1388). «اسب پرکابردترین نمادینه ی جانوری در شاهنامه و نقش آن در تکامل کهن الگوی قهرمان»، فصلنامه زبان و ادبیات پارسی، شماره 42، صص26-9. 
  •  کریستن سن، آرتور، (1372). ایران در زمان ساسانیان، مترجم: رشید یاسمی، تهران، ساحل. 
  •   گروه نویسندگان، (1384). تاریخ و هنر فرش بافی در ایران (بر اساس دایره المعارف ایرانیکا)، زیر نظر احسان یارشاطر، ترجمه ر. لعلی خمسه، چاپ اول، تهران، نیلوفر. 
  • ماحوزی، مهدی، (1377). «اسب در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص235-209. 
  •   معی‌الدینی، فاطمه؛ مهرابی‌زاده هنرمند، مانیا، (1388). «بررسی تطبیقی نقش اسطوره در ادبیات فارسی و در طرح و نقش فرش ایرانی»، مطالعات ایرانی، شماره 15، صص 239-258. 
  •   معین، محمد، (1375). فرهنگ فارسی معین، چاپ نهم، تهران، انتشارات امیرکبیر. 
  •  یاحقی، محمدجعفر، (1386). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی، چاپ دوم، تهران، سروش