بررسی نقشمایه های چهار شیء فلزی مکشوفه از مازندران دور ه قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد هنر اسلامی، گرایش فلز، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

منطقه­ی­ شمالی ایران به­ویژه مازندران و گلستان، سرشار از هنرهاست. در میان هنرهای گوناگون، هنر فلزکاری این خطه، خصوصاً در دوره­ی قاجار بنا به دلایل مختلفی مانند کمبود موزه های استانی و نگهداری اشیاء در گنجینه­ها، کمتر مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است و هنوز منبع مکتوب مستقلی درباره­ی­ این آثار هنری به دست نیامده است. آثار فلزی قاجاری مازندران در گوشه و کنار موزه­ها حاکی از وجود این هنر در این منطقه بوده است و بهره­گیری از نقشمایه­ها­ی هندسی، گیاهی، حیوانی و کاربرد خط بر روی این آثار جلوه­ای خاص به آن­ها داده است. با وجود آثار فلزی متعدد از دوره­ی قاجار این منطقه، به دلیل عدم مستند نگاری تمامی اشیاء، چهار شی معتبر و مستند به عنوان نماینده این آثار از موزه ملی ایران و موزه شهرستان بابل انتخاب و با بهره گیری از آنالیز خطی نقوش به مطالعه­ی آن­ها پرداخته شده است تا به موجب آن، نقاب از چهره­ی­ این آثار فراموش شده برداشته شود. هدف اصلی پژوهش را بررسی این نقشمایه­ها، معنای نمادین نهفته در   آن­ها و معرفی نقوش غالب در این دوره­ی منطقه در­­بر دارد. اطلاعات اولیه این پژوهش  به صورت کتابخانه­ای و میدانی است و در تدوین آن­ها از شیوه توصیفی- تحلیلی  بهره گرفته شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Four Metal Object’s Motif Discovered in Mazandaran in Qajar Era

نویسنده [English]

  • Monir Sadat Hosseiny
چکیده [English]

The northern part of Iran, particularly Mazandaran and Golestan are replete with Arts. Among the various Arts, this area’s metal works have received less attention due to lack of provincial Museums and the improper upkeep of objects in repositories, especially in Qajar era, no independent written source is found about these works yet. The existence of Qajari’s metal works in a museum is indicative of the existence of this art in this area and the use of geometrical, herbaceous, animal motifs and use of writing on these works gave an especial manifestation to them. Despite the existence of numerous metal works of Qajar’s era in this area, due to lack of documentation of all the objects, only four authentic objects are chosen from Iran’s National Museum and Babol’s Museum as the representative and by using linear analysis of designs, the researcher has aimed at studying these metal works to unveil these neglected works. The main aim of this study includes the study of motifs, the symbolic meaning which is hidden in them and introduction of the predominant designs of this area of Qajar’s era. The initial data are gathered through library and field research and in their compilation, the descriptive-analytical method is used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motif
  • Metalwork
  • Mazandaran
  • Qajar
  • الن، جیمز.1381.هنر فولاد سازی در ایران.ترجمه پرویزتناولی. چاپ اول، تهران: انتشارات یساولی. 
  •   پوپ، آرتر آپم،(1387). سیری در هنر ایران، از دوران پیش از تاریخ تا امروز. مترجم نجف دریا بندری و دیگران. چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 
  •  شوالیه، ژان.گربران، آلن،(1379). فرهنگ نمادها. ترجمه سودابه فضائلی. چاپ اول، تهران: انتشارات جیحون. 
  •  صبا، منتخب،(1381). دایره المعارف هنرهای سنتی ایران، چاپ اول، تهران: نور حکمت. 
  •   کوپر، جی.سی،(1379).   فرهنگ مصور نماد های سنتی. ترجمه ملیحه کرباسیان.چاپ اول، تهران: نشرفرشاد. 
  •  لک پور، سیمین،(1375). سفیدروی.چاپ اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. 
  •  ماهفروزی،علی،(1391). ساری نگین فیروزه فام گردشگری ایران. چاپ اول، ساری: انتشارات شلفین. 
  •  معطوفی، اسدالله،(1374). استرآباد و گرگان. چاپ اول، تهران: انتشارات درخشش. 
  •  ملگونف، گریگوری،( 1363). سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر. چاپ اول، تهران: انتشارات دنیای کتاب. 
  •   وارد،ریچل،(1374).فلزکاری اسلامی.ترجمه مهناز شایسته فر.چاپ اول،تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی. 
  •  بهرام نژاد، فاطمه،(1390). پایان نامه« بررسی آثار چوبی استان هرمزگان و بهره گیری از نقوش آن در وسایل چوبی معاصر». کارشناسی  ارشد؛ ایران، تبریز، دانشگاه هنر اسلامی، دانشکده هنر اسلامی، گروه هنر، بهمن 1390. 
  •   پوپ، آرتر آپم،(1387). سیری در هنر ایران، از دوران پیش از تاریخ تا امروز. مترجم نجف دریا بندری و دیگران. چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 
  •   گلاک، جی،(1346). سیری در صنایع دستی ایران.چاپ اول: انتشارات بانک ملی. 
  •   لک پور، سیمین،(1375). سفیدروی.چاپ اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. مقالات و مجلات. 
  •  خزایی، محمد،(1381). « مقاله تاویل نقوش در هنر ایران»، مجموعه مقالات اولین همایش هنر اسلامی، به اهتمام محمد خزایی. تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی. 
  •   شریعت، زهرا،(1386). « مقاله حضور نمادین امام علی(ع) در خط نگاره های فلزکاری صفویه و قاجاریه»، مجله هنر اسلامی، شماره 6: 77-92. 
  •  کریمی، سعید،(1381). « مقاله نماد های آیینی» . کتاب ماه هنر، شماره 47: 112- 117. 
  •  محبی، حمیدرضا،(1391). « مقاله استعلاء زمین زاینده، کوه و تجلی آن در هنرهای تصویری ایران باستان» . کتاب ماه هنر، شماره. 167: 76- 88 .