پژوهشی تحلیلی بر کتیبه نگاری آیه الکرسی در آثار هنری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه شهرکرد

2 استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه بیرجند

چکیده

کتیبه نگاری بر آثار هنری ایران دارای قدمتی دیرینه است. آنچه در این پژوهش مورد مداقه قرار گرفته است کتابت آیه الکرسی است و داده های مورد استناد پژوهش اشیاء هنری گنجینه اسلامی موزه ملی ایران می باشد. جامعه آماری، بررسی و مطالعه ی 25 اثر هنری است. سوال پژوهش این است که ارتباط کتیبه نگاری آیه الکرسی با کاربری آثار هنری چگونه قابل تبیین است؟ فرضیه تحقیق بیانگر آن است که آثار هنری مزین به آیه الکرسی از نظر کاربری، گونه های متفاوتی را در بر می گیرد. نتیجه تحقیق بیانگر آن است مضمون و محتوای آیه الکرسی مهمترین عامل انتخاب آن برای مزین نمودن آثار هنری است و هنرمندان ایرانی متناسب با کاربری آثار از آن بهره برده اند و عمده ترین مفهوم استنباط شده از کتابت آیه الکرسی در کل جامعه آماری پژوهش جنبه حفاظت بخشی آن بوده است که به سه گروه متفاوت تقسیم می شوند و با خطوطی نظیر کوفی، نسخ، ثلث، تعلیق و غبار در دوره های مختلف تاریخ به منصه ظهور رسیده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی همراه با بازدید از گنجینه اسلامی موزه ملی ایران است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Comparative Study of Ghesas Al-Anbia in the Holy Quran and Memoir of Prophets in Context and Images of Jame Al-Tavārīk

نویسندگان [English]

  • Majid Sarikhani 1
  • hassan Hashemi Zarjabad 2
1 1-Assistant Professor, Archaeology Department, University of Shahrekord
2 2-Assistant Professor, Archaeology Department, University of Birjand
چکیده [English]

The epigraphy of Iranian artistic works has an old history. This study scrutinizes the book entitled ‘Ayat-al korsi’ and the data are the stuff from Islamic treasury in Iranian national museum. The population includes 25 artistic works. The research seeks to find the relation between ‘Ayat-al-korsi’ epigraphy and the application of artistic works. The research hypothesizes that the artistic works decorated with ‘Ayat-al-korsi’ have different applications. The results show that the concept of ‘Ayat-al-korsi’ is the most significant reason for choosing it for decorating artistic works with, and Iranian artists have benefited them according to its application. The greatest concept derived from ‘Ayat-al-korsi’ is its security aspect which is divided into three different categories and has been manifested in different calligraphies known as Kufi, Naskh, Sols, Taaligh, and Ghobar in different historic eras. The research methodology is descriptive-analytical through visiting Islamic treasury in Iranian national museum.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Epigraphy
  • Qoranic verses
  • Ayat-al-korsi
  • Artistic works
  • National museum

مراجع

  • - ابراهیمی، منصور. (بهار و تابستان 1385). «تفسیر و شرح فاتحه الکتاب و آیه الکرسی و التوحید»، مجله آفاق نور، شماره 3، (صص 268-278). 
  •  - اتینگهاوزن، ریچارد. (1379). اوج‏های درخشان هنر ایران، ترجمه‏ی‏ هرمز عبد اللهی و رویین پاکباز، تهران، نشر آگاه. 
  •  - اصغری، علی رضا. (پاییز و زمستان 1388). «تفسیر آیه الکرسی»، مجله آفاق نور، شماره 10، (صص 297-322). 
  •  - خانی پور، رضا. (بهمن و اسفند1383). «کتیبه و کتیبه نگاری»،  مجله کتاب ماه هنر، شماره 77 و 78، (صص 160 -164). 
  •  - دهخدا، علی اکبر. لغت نامه، ج 11، ذیل«کتیبه». 
  •  - روح‌فر، زهره. (1380). «پیراهن فتح یا نادعلی»، مجله کتاب ماه هنر، شماره 32 و 31، فروردین و اردیبهشت 1380،  (صص 36-34). 
  •  - ساریخانی، مجید. (1390). «پژوهشی تحلیلی برکتیبه های جامه فتح یا آیه الکرسی و رابطه آن با سلامت فردی»، خلاصه مقالات دومین همایش سراسری قرآن پژوهی و طب، زنجان، دانشگاه علوم پزشکی زنجان. 
  •  - سوچک، پریسیلا. (زمستان1386). «خوشنویسی در اوایل دوره ی صفویه»، ترجمه ولی الله کاوسی، مجله گلستان هنر، شماره 10، (صص 24-39). 
  •  - شایسته فر، مهناز. (فرورین و اردیبهشت1380). «کتیبه های اسلامی تجلی کلمه علی در تزیین معماری»، مجله کتاب ماه هنر، شماره 31 و 32، (صص68-73). 
  •  - شایسته فر، مهناز. (شهریور 1387). «تزیینات کتیبه ای مسجد وکیل شیراز»، مجله کتاب ماه هنر، شهریور 1387، شماره 120، (صص 64 تا 75). 
  •  - شایسته فر، مهناز. (فروردین و اردیبهشت 1386). «مقام و موقعیت امام رضا (ع) در تزیینات کتیبه ای معماری اسلامی با تاکید بر حرم مطهر امام رضا (ع)»، مجله کتاب ماه هنر، شماره 103 و 104، (صص 22-32).   
  • - فراست، مریم. (پاییز و زمستان 1385). «همنواختی کتیبه و نقوش هندسی در بناهای اصفهان عصر صفوی»،  دوفصلنامه مطالعات هنر اسلامی، شماره 5، (صص25-44). 
  •  - فراست، مریم. (بهار و تابستان1385). «به کارگیری شاخصه های معماری اسلامی در معماری مساجد محله»، دوفصلنامه مطالعات هنر اسلامی، شماره 4، (صص61-84). 
  •  - فیض اللهی، حجه الاسلام و المسلیمن. (زمستان 1384 و بهار 1385). «سیادت آیه الکرسی در نگاه اهل قرآن»، مجله کوثر، شماره 19، (صص130-135). 
  •  - طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن. (1986م.). مجمع البیان، ج1 و 2، چاپ اول، بیروت، دارالمر.   
  • - عبداللهیان، محمد. (بهار و تابستان 1388). «سید آیات»، مجله آفاق نور، شماره 9، (صص15-26). 
  •  - گانزرودن، اروین. (1357).  قالی ایران شاهکار هنر، تهران، سازمان اتکا. 
  •  - نفیسی، علی اکبر. (1343). فرهنگ نفیسی (ناظم الاطبا)، ج.4، تهران، کتابفروشی خیام. 
  •  - مشهدی نوش آبادی، محمد. (پاییز و زمستان 1389). «بررسی کتیبه های توغدار عزاداری در ایران عصر صفوی»، مجله تاریخ و تمدن اسلامی، سال ششم، شماره 12، (صص131-155). 
  •  - یثربی، سید علی محمد. (بهار 1387). «جمال هنری قرآن»، نشریه هنرهای زیبا،  شماره 33، (صص5-14). 
  •  -Arthur Upham Pop.(1977). A Survey of Persian Art; Vol. xi, Asia Institute, london, pl.1168B

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 فروردین 1393
  • تاریخ بازنگری: 08 اسفند 1395
  • تاریخ پذیرش: 26 آذر 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار