بارگاه کیومرث بررسی تطبیقی عناصر بصری هفت نگاره با موضوع واحد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد پژوهش هنر

چکیده

    کیومرث نخستین پادشاه افسانه‌ای است که فردوسی داستان او را در بخش اسطوره‌ای شاهنامه آورده است. کیومرث در زبان اوستایی به صورت گیومرتن(دارای حیات فانی) آمده است و در برخی متون نیز به صورت گیومرث، گیومرد، کهومرث و کیومرز نیز دیده می‌شود. پیدایش حکومت و زندگی اجتماعی در شاهنامه با داستان کیومرث آغاز می‌شود. بر اساس این داستان آغاز فرمانروایی مصادف است با زنده شدن طبیعت و با آمدن او، امنیت و آرامش بر همه جا حکمفرما می‌شود. سادگی و زیبایی این داستان خود دلیلی است که نگاره‌های زیادی در طول تاریخ نقاشی ایران به این موضوع اختصاص داده شود.
هدف در این مقاله بررسی تطبیقی هفت نگاره با این موضوع و مضمون در مکاتب مختلف نگارگری ایران است. نظر به تنوع ویژگی‌های بصری این مکاتب، سعی شده از هر دوره نمونه‌ای انتخاب و بررسی شود چرا که نقش‌مایه‌ها و رنگ‌های خاص هر مکتب نگارگری، موضوع اصلی داستان را تحت‌الشعاع قرار داده است. میزان وفاداری هنرمندان به متن داستان در هفت نگاره، متفاوت است. در همه نگاره‌ها کیومرث و درباریان در طبیعت تصویر شده‌اند( به عنوان نقطه مشترک نگاره‌ها) و رنگ‌ها و پوشش افراد بسیار متنوع می‌باشد( به عنوان نقطه اختلاف نگاره‌ها). روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب هم به روش کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Keyumarth Court A Comparative Study of Visual Symbols of Seven Paintings in one Subject

نویسنده [English]

  • Majid Behdani
Master of Arts
چکیده [English]

Keyumarth is the first legendary king whose mythic story was written in Shahname by Ferdowsi. In Avestan language, Keyumarth has been written gayyumaretan (having mortal life) and in some other texts, it is found as gyumarth, gymard, kehumarth and keyumarz. The creation of empire and social life began with Keyumarth story in Shahname. According to this story, the beginning of empire is accompanied with resurrection of nature and an overall spread of safety and calmness is accompanied by his arrival. Many paintings in the painting history of Iran have been devoted to this issue which indicates the beauty and simplicity of this story. A comparative survey of seven paintings on this subject in different schools of painting in Iran is the aim of the present study. Due to the diversity of visual characteristics of these schools, one sample from each period has been selected as special motifs and colors of every school of painting have overshadowed the main theme of the story. The artists’ level of loyalty to the story text in seven paintings is different. In all these paintings, keyumarth and courtiers were located in nature (as common points of paintings) and colors and dressing of individuals are very diverse (as differing points of paintings). This is a descriptive-analytical study and the data have been collected from library sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyumarth
  • Ferdowsi
  • Shahname
  • Persian painting
  • آدامووا، آدل. ل.ت.گیوزالیان،(1383).نگاره‌های شاهنامه،ترجمه زهره فیضی،تهران،سازمان چاپ وانتشارات، فرهنگستان هنر. 
  •  آژند، یعقوب.(1388)، «کارستان هنری و هنرپروری ابراهیم سلطان»، هنرهای زیبا، شماره37،ص87. 
  •  آژند،یعقوب،(1385). مکتب نگارگری اصفهان،تهران،سازمان چاپ و انتشارات،فرهنگستان هنر. 
  •  اشرفی،م.م،(1367).همگامی نقاشی با ادبیات در ایران،ترجمه رویین پاکباز،تهران،نشر نگاه. 
  •  اصفهانی،حمزه بن حسن،(1346). تاریخ پیامبران و شاهان(سنی ملوک الارض و الانبیاء)،ترجمه دکتر جعفر شعار،تهران،انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. 
  •  بیرونی،ابوریحان،(1386). آثار الباقیه، ترجمه اکبر دانا سرشت، جلد اول،تهران،نشر امیرکبیر. 
  •  بی نام ،(1379). مجمل التواریخ و القصص، نسخه برگردانان ایرج افشار،محمود امیدسالار،تهران، طلایه. 
  •  پاکباز،روئین،(1385).دایره المعارف هنر،تهران،نشر فرهنگ معاصر. 
  •  پاکباز،روئین،(1383).نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، چاپ سوم ،تهران،نشر زرین و سیمین. 
  •  توماج نیا، جمال الدین، (1386)، «بررسی تطبیقی مکتب ترکمن و مکتب هرات با تاکید بر خصوصیات صوری آن‌ها»، نگره، شماره5، ص101-102. 
  •  حلیمی، محمدحسین(1368)، «بارگاه کیومرث بررسی اثری از سلطان محمد»، سوره، دوره اول، شماره1،ص39. 
  •  خزاعی، محمد(1387)، «منابع مستند در هنر طراحی ایرانی»،کتاب ماه هنر، شماره 118، ص43. 
  •  دوستخواه، جلیل،(1371). اوستا،کهن ترین سرودها و متنهای ایرانی،تهران، مروارید. 
  •  سیوری، راجر،(1346). ایران در عصر صفویه،ترجمه کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز.
  •    شایسته فر، مهناز(1382)، «رضاعباسی و معین مصور دو هنرمند دوران صفوی»، هنرهای تجسمی، شماره20، ص73. 
  • طبری،محمدبن جریر،(1389). تاریخ طبری-بلعمی، تهران ،فردوس. 
  •  فردوسی،ابوالقاسم،(1381).شاهنامه،تهران،نشر افکار. 
  •  فرید، امیر(1389)، «بررسی یک اثر از سلطان محمد(بارگاه کیومرث)»، کتاب ماه هنر، شماره148،ص37. 
  •  فریه،ر.دبلیو،(1374).هنرهای ایران،ترجمه پرویز مرزبان،تهران،نشر فرزان روز. 
  •  قدیانی،عباس،(1387). فرهنگ جامع تاریخ ایران از ورود آریایی ها تا پایان عصر پهلوی، تهران،آرون. 
  •  قلی زاده،خسرو،(1388). فرهنگ اساطیر ایرانی بر پایه متون پهلوی، تهران،نشر پارسه. 
  •  کری ولش، استوارت،(1384). نقاشی ایرانی نسخه نگاره های عهد صفوی، تهران، فرهنگستان هنر. 
  •  کن بای،شیلا، (1378). نقاشی ایرانی، ترجمه مهدی حسینی، تهران،دانشگاه هنر. 
  •  مسعودی،علی بن حسین،(1387). مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده،جلد اول،تهران،نشرعلمی و فرهنگی. 
  •  مقبلی، آناهیتا (1386)، «تحول تخیل در شاهنامه‌نگاری در منتخبی از نگاره‌های سه شاهنامه بزرگ ایلخانی،بایسنقری و طهماسبی با تکیه بر عناصر بصری»، رهپویه هنر، شماره4، ص12. 
  •  موسوی، سیدکاظم،(1389). پیوند خرد و اسطوره در شاهنامه، تهران، نشرعلمی و فرهنگی. 
  •  یاحقی،محمدجعفر،(1386).فرهنگ اساطیر و داستان‌واره ها در ادبیات فارسی،تهران،نشر فرهنگ معاصر. 
  • www.shahnama.caret.cam.ac.uk
  •  www.metmuseum.org
  • www.trove.nla.gov.au