تحلیل رفتار اجرایی نوازندگان، بر اساس نشانه های نوازندگی در منابع مکتوب و مواد فرهنگیِ قرون میانی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه تهران

10.22077/nia.2024.7829.1860

چکیده

کم‌وبیش تمامی یافته‌های فرهنگی که از لایه‌های باستان‌شناسی پدیدار می‌گردند، در بیان اندیشه و تفکر ویژه‌ی آدمی وارد میدان تحلیل می‌شوند. یافته‌های آراسته به نشانه‌های موسیقی دربردارنده‌ی مفاهیمی چون مورفولوژی، سازشناسی، چگونگی شیوه‌های اجرایی ابزارهای موسیقایی و مسائل دیگر هستند. ازاین‌رو این نوشته در راستای سبک‌ها و ساختارهای نوازندگی کهن ِمکتوم مانده، با یک تسلسل تاریخی کارآمد و با دو رویکرد باستان‌شناسی موسیقی و آیکونوگرافی موسیقی سمت‌وسو گرفته است. امروزه در امر نواختن تقریباً تمامی نوازندگان برای ارائه‌ی سُنُریته‌ی ویژه، نوازندگی خاصی را اجرا می‌کنند. بدین گونه پژوهش حاضر برای دستیابی به ساختار نوازندگی‌ها در قرون 3 تا 7 ه.ق، داده‌های باستان‌شناسانه و منابع دست‌اول موسیقی را در اولویت بررسی خود قرار داده است. هدف پژوهش، نگاه موسیقایی به داده‌های فرهنگی، شناسایی تفاوت‌ها در نوع نوازندگی و استخراج سبک‌های مکاتب گوناگون در قرون میانی اسلامی است. پرسش اصلی پژوهش این است که واقع-گرایی ِشیوه‌های اجرایی سازهای موسیقایی بر ماده‌‌های فرهنگی، در گستره‌ی دید تصویرگر تا چه اندازه صحیح و با واقعیت تطابق دارد که بتواند تفاوت‌های اجرایی نوازندگان را آشکار کند؟ پژوهش حاضر تقریباً با استفاده از تمامی داده‌ها (نه صرفاً نسخ خطی) به شیوه‌های اجرایی نوازندگان در قرون نامبرده پرداخته که تاکنون در نهاد داده‌‌های فرهنگی محفوظ بوده‌اند؛ چنانکه 41 یافته از میان 98 داده‌ی باستان‌شناسی که از نوع کاسه، بشقاب، بطری، مرکبدان، قالب سفالی و گچی، مجسمه، کاشی و نسخ خطی هستند، آثار مادی این پژوهش را تشکیل می‌دهند. این داده‌ها با روش‌های کتابخانه‌ای و موزه‌ای گردآوری‌شده و با دیدگاه تاریخی، توصیفی-تحلیلی و تطبیقی-کاربردی مورد موشکافی و تحلیل قرارگرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهد موسیقی و اصول نوازندگی موسیقی‌دانان در طول قرون میانی اسلامی باوجود محدودیت‌هاییْ هیچ‌گاه متوقف نشده و در قالب هنرهای دیگر معرفی شده‌اند. نوآوری و تفکر موسیقایی نوازنده در ارائه‌ی صدادهی اختصاصی چنان برازنده و سزاوار ظاهرشده که افراد عالی‌رتبه و عام، هنرمندان سلطنتی و کوچه‌بازاری ِتحت تأثیر را تشویق و تحریک به ثبت رفتار اجرایی‌اش بر مواد خام باارزش کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analyzing the performing behavior of musicians, based on the signs of playing in written sources and cultural materials of the Islamic Middle Ages

نویسندگان [English]

  • Ali Rostami 1
  • Mohammad Esmaeil Esmaeili Jelodar 2
1 Graduated with a master's degree in archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Archeology, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran.
چکیده [English]

More or less all the cultural findings that emerge from the archaeological layers are analyzed in the expression of the special thought of a person. Findings decorated with music signs include concepts such as morphology, organology, how musical instruments are performed and other issues. Therefore, this writing is in line with the ancient hidden playing styles and structures, with an efficient historical sequence and with two approaches of music archeology and music iconography. Today, in the matter of playing, almost all musicians perform a special playing to provide a special sonority. In this way, the current research has prioritized archaeological data and first-hand sources of music in order to obtain the structure of playing in the third to seventh centuries AH. The purpose of the research is to look musically at the cultural data, to identify the differences in the type of playing and to extract the styles of different schools in the Islamic Middle Ages. The main question of the research is that the realism of the performance methods of musical instruments on the cultural materials, in the scope of the illustrator's vision, to what extent is it correct and consistent with reality, which can reveal the performance differences of the musicians. The current research deals with the performance methods of musicians in the mentioned centuries, which have been preserved in the cultural data, by using almost all the data (not only the manuscripts). As such, 41 findings out of 98 archaeological data, which are bowls, plates, bottles, inkwells, clay and plaster molds, statues, tiles, and manuscripts, constitute the material remains of this research. These data have been collected with library and museum methods and have been scrutinized and analyzed with a historical, descriptive-analytical and comparative-applicative perspective. The results show that music and the principles of playing musicians during the Islamic Middle Ages have never stopped despite limitations and have been introduced in the form of other arts. The innovation and musical thinking of the musician in presenting a special sonority has appeared so graceful and worthy that high-ranking and common people, royal artists and street artists under the influence have encouraged and stimulated to record his executive behavior on valuable raw materials

کلیدواژه‌ها [English]

  • musical instruments
  • playing
  • Sonority
  • Islamic era
  • Music Archaeology

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 13 آبان 1403
  • تاریخ دریافت: 07 تیر 1403
  • تاریخ بازنگری: 11 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 13 آبان 1403