تحلیل تطبیقى نقاشى‌های دیواری امویان و دوره معاصر در سوریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه الزهرا

2 گروه پژوهش هنر. دانشکده هنر. دانشگاه الزهرا

3 گروه پژوهش هنر،دانشکده هنر دانشگاه الزهرا

4 استادیار دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

10.22077/nia.2023.6318.1725

چکیده

نقاشی دیواری بستری برای بازنمایی فرهنگ و عقاید دینی، مذهبی و آرمان‎های جامعه است و در هر دوره تاریخی به اقتضای شرایط، جلوه‌ای متفاوت دارد. نقاشی‌های دیواری اموی (661-750م./40- 132ه.ق.) در کاخ‌ها و مساجد بر اساس بستر دینی و دنیایی اثر، خلق می‌شدند. در اثر گذشت زمان نقاشی دیواری دستخوش تحولاتی شده و در سوریه معاصر (1966-2000م./1385-1420 ه.ق.)، منظور دوره ریاست جمهوری راحل حافظ اسد) نیز هنر نقاشی دیواری زینت‌بخش اماکن عمومی شد. هدف پژوهش، شناخت جایگاه نقاشی دیواری در هنر اموی و معاصر سوریه، درک مفهوم و ویژگی‌های هنر نقاشی دیواری و اهمیت هنری و فکری آن در دوره اموی و معاصر است. پرسش: وجوه اشتراک و افتراق نقاشى دیواری اموى و معاصر در سوریه چیست؟ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و تطبیقی و گردآوری اطلاعات، میدانی و اسنادی است. نتایج نشان می‌دهد در نقاشی‌های دیواری اموی، عظمت معماری، بیان نمادهای رمزی نقوش و توصیف آسمان و بهشت، نمایانگر رابطه هنرمندان و دستاوردهای مذهبی دولت است. در این تصاویر، نقوش حیوانی و انسانی تحریم می‌گردد اما در کاخ‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. هنرمندان معاصر سوریه با تأثیر از هنر اموی و در نقاشی‌های دیواری معاصر سوریه به تجلیل از دستاوردهای تاریخی و فرهنگی رئیس جمهور راحل حافظ اسد اقدام نموده‌اند و با استفاده از تصاویر انسانی برای انتقال این مفاهیم تلاش کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative analysis of Umayyads and contemporary wall paintings in Syria

نویسندگان [English]

  • Alaa Basal 1
  • fatemeh kateb 2
  • Abolghasem Dadvar 3
  • maryam Mounesi 4
1 Al-Zahra University
2 Research of Art,,.faculty of art. alzahra university
3 Research of Art,,. Faculty of Art, Alzahra University, Tehran.Iran
4 Assistant Professor, Art faculty, Alzahra University
چکیده [English]

Wall painting serves as a medium for representing a culture, religious and spiritual beliefs, and societal ideals, and its appearance varies in accordance with the circumstances of each historical period. Umayyad wall paintings (661-750 AD/40-132AH) were crafted in palaces and mosques with emphasis on both religious and worldly themes. Over time, wall painting has undergone transformations, and in contemporary Syria (1966-2000 AD/1385-1420AH, referring to the presidency of Rahal Hafez Asad), it has been utilized to embellish public spaces. The aim of the research is to comprehend the significance of wall painting in Umayyad and contemporary Syrian art, including its conceptual and artistic characteristics and its artistic and intellectual value during both historical periods. The central research question is to identify the similarities and differences between Umayyad and contemporary wall paintings in Syria. The research employs a descriptive, analytical, and comparative method while gathering field and documentary data. The findings reveal that in Umayyad wall paintings, the magnificence of the architecture, the expression of symbolic motifs in the inscriptions, and the description of the sky and paradise all convey the relationship between the artists and the religious accomplishments of the state. While living beings such as animals and humans are prohibited in these artworks, they were utilized in palace decorations. Contemporary Syrian artists, inspired by Umayyad art, have utilized human images in their contemporary wall paintings to commemorate the historical and cultural accomplishments of President Rahal Hafez Assad.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wall Painting
  • Mosaic
  • Tilework
  • Umayyads Period
  • Contemporary Syria
الگ، گرابر (1396). شکل‌گیری هنر اسلامی، ترجمه مهدی گلچین عارفی، حکمت سینا، تهران.
پیرمرادیان، مصطفی.؛ کریمی، زینب (1392). درآمدی بر هنر و معماری مساجد عصر امویان، پژوهش­های علوم انسانی بهار 1392، سال چهارم، شماره 21، صص 69-84.
تولایی خوانساری، حسین (1388). تأثیر هنر معماری بیزانس و ساسانی بر معماری دوره­ اموی، نشریه کتاب ماه هنر، تهران، صص 86- 95.
ستاری فقیهی، هدا (1364). مطالعه تطبیقی نقش‌مایه‌های کاخ‌های دوران اموی و عباسی با تأکید بر رهیافت نشانه‌شناسی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
کرسول؛ کپل آرچیبالد کمرون (1393). گذری بر معماری متقدم مسلمانان، ترجمه مهدی گلچین عارفی، مؤسسه تالیف ترجمه و نشر آثار هنری متن، تهران.
گرابر، الگ؛ اتینگهاوزن، ریچارد (1383). هنر و معماری اسلامی، ترجمه یعقوب آژند، سمت، تهران.
جونز، دالو؛ دیکی، جیمز؛ سیمز، الینور؛ گروبه، ارنست؛ گرابر، الگ؛ لیوکاک، رانلد؛ بریج، گای پیتر (1391). معماری جهان اسلام (تاریخ و مفهوم اجتماعی آن)، ترجمه یعقوب آژند، مولی، تهران.
هوگ، جان؛ مارتن، هانری (1384). سبک‌شناسی هنر معماری در سرزمینهای اسلامی، ترجمه پرویز ورجاوند، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
منابع عربی
أتینکاوزن، ریتشارد (1973). فن التصویر عند العرب، ترجمة : سلیمان عیسی، التکریتی سلیم طه. بغداد: مدیریة الثقافة.
أشتی، شفیق (2008).«التصویر الجداری فی دمشق منذ القرن التاسع عشر وبدایة القرن العشرین المیلادیین»، مجلة دمشق للعلوم الهندسیة24(2)،387-439.
البنی، طاهر(2005).ذاکرة الفن التشکیلی فی سوریا (العصر الحدیث)، جلد دوم ، دمشق: وزارة الثقافة.
بهنسى، عفیف(1975).الحولیات الأثریة السوریة:(القصور الشامیة وزخافها فی دوره  الأمویین)،جلد 1-2، دمشق: المدیریة العامة للأثار والمتاحف.
بهنسی، عفیف(1964).الفن فی سوریا، دمشق: مدیریة الفنون الجمیله.
بهنسی، عفیف(1988).الجامع الاموی الکبیر: أول الفن الإسلامی،دمشق:دار طلاس.
حتی،فیلیب (1983).تاریخ سوریا ولبنان وفلسطین، ترجمه الیازجی کمال. بیروت:دار الثقافة.
رایس، دیفیدتالبوت(2002). الفن الإسلامی، ترجمة: فخری خلیل. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسة .
الرباعی، احسان عرسان(1996). جداریات الجامع الأموی بدمشق، پایان نامه ارشد،گروه هنرهای زیبا ، دانشکده آموزش و هنرهای زیبا ،دانشگاه یرموک.
زهدی، بشیر(1977).فن الفسیفساء و روائعة فی القطر العربی السوری،دمشق:المدیریة العامة للأثار والمتاحف.
سلطانی، خالد(2006). العمارة فی العصر الأموی (الإنجاز والتأویل)، العراق:دارالمدی للطباعة والنشروالتوزیع.
سلیمان، دیانا(2011). ملامح التصویر الجداری فی التصویر السوری المعاصر، پایان­نامه کارشناسی ارشد گروه طراحی و نقاشی. دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه دمشق.
الشریف، طارق (1972). عشرون فنانا من سوریا، دمشق: وزارة الثقافة.
صابونی، حلا؛ سرمینى، علی (2009). «ملخص الفن الإسلامی فی المشرق العربی منذ نشأته حتى القرن العاشر المیلادی فی نماذج من الفنون الجداریة (فسیفساء وتصویر الجداری)»، مجلة جامعة دمشق للعلوم الهندسیة، 25(2)،601- 619.
طلال، العقیلی(2015).الجامع الاموی فی دمشق، بیروت : دار کتب للنشر.
عانا، غازی(2008). النصب التذکاریة الحدیثة فی دمشق، دمشق: وزارة الثقافة والإرشاد.
العش ، یوسف(2008). الدولة الأمویة،دمشق:دار الفکر.
عطیة، محمدمحسن(1994). موضوعات فی الفنون الإسلامیة، مصر: دار المعارف.
عکاشه، ثروت(1990).المعجم الموسوعی للمصطلحات الثقافة،لبنان: الشرکة المصریة العالمیة للنشر.
عکاشه، ثروت(1999). موسوعة التصویر الإسلامی، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
علام، نعمت إسماعیل(1969). فنون الشرق الأوسط فی العصور الإسلامیة، القاهرة: دار المعارف.
القماش، السید(2009). التصویر الجداری والعمارة المعاصرة، القاهرة: دار المحروسة للطباعة والنشر.
مصطفى،عبد الفتاح (2008).تزواج المسطحات التشکیلیة و المعماریة  فی شکل ابتکار جدید، رساله دکتری گروه طراحی و نقاشی. دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه حلوان.
المقداد، خلیل (2008). الفسیفساء السوریة والمعتقدات الدینیة القدیمة، دمشق: المدیریة العامة للاثار والمتاحف.
 
References
Balty, Janina (1977). Mosaiques antiques de syrie, bruxelles.
Clarke, Micheal (2001). Oxford art terms, united states: New York.
Jacob E, James E. Safra, Gauka (1997). The new encyclopedia Britannica, Chicago:
Marguerite Gautier & van Berchem (1932).The mosaics of the Dome of the Rock at Jerusalem and of the Great mosque at Damascus.Early Muslim Architecture Oxford University press.
volume25.
Oleg, Grabar (1993)."Umayyad Palaces Reconsidered." In Early Islamic Art, 650-1100 .volume I, Constructing the Study of Islamic Art. Hampshire:Ashgate Publishing Limited, 2005. First published in Ars Orientalis, 23 pp. 93-108.
 
Internet References
%86/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B3%D9%8A%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9-%D9%88%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9 %89-%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7(acsess date 7/4/1402).
URL2-http://www.syriatourism.org/ar/page73/%D9%82%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%
84%D8%AD%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A
(acsess date 1/4/1400).
URL3 http://navidabadast.blogfa.com/post/22(acsess date 7/4/1402).
(acsess date 7/4/1402).
URL5-https://www.alaraby.co.uk/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D8%A7 %D9%84%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1% D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7 %D8%AF%D9%8A-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%8A
(acsess date 7/4/1402).
URL6-https://www.prints-online.com/syria-damascus-umayyad-mosque-great-mosque-14324176.html(acsess date 7/4/1402).
URL7-https://imagescdn.bridgemanimages.com/api/1.0/image/600wm.LRI.23024740.7055475/
4738853.jpg(acsess date 7/4/1402).
(acsess date 22/4/1400).
URL9- https://alchetron.com/Qasr-al-Hayr-al-Gharbi(acsess date 7/4/1402).
      URL10-https://www.atassifoundation.com/ar/lfnnwn/n-ym-sm-yl(acsess date 15/7/1398).
URL11-https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B7 %D8%A8%D9%82%D8%A9(acsess date 20/7/1398).
URL12-https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%DB%8C(acsess date 7/4/1402).
URL13-https://alefnooon.com/alefnooon-artists/ali-alsermini/(acsess date 1/8/1398).
URL14- https://our-syria.com/1223/(acsess date 15/8/1398).
URL15-https://www.alamy.com/mosaic-wall-president-hafez-al-assad-damascus-syria-middle-