تطبیق مولفه های فنی و زیبایی شناختی در جل اسب قشقایی و شاهسون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزشی فرش، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، اراک، ایران

10.22077/nia.2022.4492.1499

چکیده

جل‌ اسب، یکی از انواع مهم دست‌بافته‌های عشایری است که در گذشته و به‌واسطه نوع زندگی عشایر، کاربرد قابل توجهی داشته است، لیک در اثر تغییر شیوه زندگی، این بافته با دارا بودن بُعد هنری، صرفاً به یک اثر با قابلیت‌های هنری بومی و تزئینی در جهت کاربرد در زندگی معاصر، مورد توجه قرار گرفت. نقش‌پردازی و آفرینش انواع نقوش هندسی و انتزاعی برگرفته از طبیعت و محیط پیرامون بافنده و رنگین نمودن آ‌ن‌ها با استفاده از رنگ‌های طبیعی، وجه زیباشناختی این بافته‌ها را امروزه بیش از پیش عیان می‌سازد. عشایر قشقایی و شاهسون، دو نمونه از ایل‌هایی هستند که در بافت جل‌های نقش و نگارین، از شهرت بالایی برخوردارند. در این مقاله سعی بر آن است تا با رویکردی تطبیقی و انتخاب نمونه‌هایی شاخص هنری، به معرفی، تحلیل و مستندنگاری ابعاد فن‌شناختی و زیباشناختی جل‌های این دو ایل پرداخته شود. بدین روی، پرسش اصلی این است که مؤلفه‌های فن‌شناختی(فنون بافت) و زیباشناختی(نقوش و رنگ‌ها) و اشتراکات و افتراقات در جل‌های قشقایی و شاهسون کدام است؟ این مقاله از نوع پژوهش کیفی و روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری داده‌ها توأمان کتابخانه‌ای و جستجو در سایت‌ها و مجموعه‌های معتبر است. برخی از یافته‌ها چنین است: فنون بافت در جل‌های قشقایی نسبت به جل‌های شاهسون متنوع‌تر و بیش‌تر است. در بافت جل قشقایی از فنون پیچ‌بافی(سوزنی)، قالی‌بری(ترکمن نقش)، جاجیم‌بافی(اُیی‌بافی) و تلفیقی از این‌ فنون، استفاده می‌شود اما در بافت جل شاهسون از فن پیچ‌بافی یا در اصطلاح سوماک و در برخی موارد نادر هم گلیم‌بافی بهره برده می‌شود. هم‌چنین تنوع در نقش‌پردازی در جل‌های شاهسون بیش‌تر است. در کاربرد رنگ‌ها، بافندگان دو ایل غالباً از رنگ‌های یکسانی بهره برده‌اند. جل‌های شاهسون بزرگ‌پارچه و مستطیل شکل بوده اما جل‌های قشقایی کوچک‌پارچه و غالباً مربع شکل هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of Qashqai and Shahsavan horse covers

نویسنده [English]

  • mohammad afrough
carpet/art/arak/arak/iran
چکیده [English]

This article has a less theoretical aspect, so it has been written with a field view and relying on searching on reputable sites and galleries. horse cover, is one of the most practical nomadic weavings that has not been researched yet. horses cover athough they have been practical, but patterning and creating a variety of geometric and abstract patterns derived from nature and the environment around the weaver and dye them using natural dyes, reveals the aesthetic dimension of these weaves more than the past. the qashqai and Shahsavan tribes are two tribes that weave designed of horse covers, have a high reputation. in this article, it is tried to be paid introduce, analyze and document the technological and aesthetic dimensions with a comparative approach and selection of significant examples horse covers these nomads. some of the findings are as follows: weaving techniques in qashqai horse of covers are more diverse and more than shahsavan horse of covers.in weaving qashqai horse covers is used to the following techniques: pichbafi(souzani), ghalibori(torkamman naghsh), jajimbafi(oyyibafi) and combination of these techniques. but in weaving shahsavan horse covers is used to pichbafi of technique which is called Sumak and in some cases, kilim weaving. there is also more variety in design in shahsavan horse covers. in the use of colors, weavers of the two tribes have often used the same colors. while shahsavan horse covers is large and rectangular, but qashqai horse covers are small and usually square. this article is a qualitative and basic research and the research method is descriptive-analytical. the method of data collection is simultaneously library and search of reputable sites and galleries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qashqai
  • Shahssavan
  • horse cover
  • motif
  • color
افروغ، محمد، 1399، بررسی و تحلیل نقش طاووس در جُلهای قشقایی، فصل­نامه پژوهش­های ایران­شناسی، ش 1، 23-1.
افروغ، محمد، اصغر جوانی، امیرحسین چیت­سازیان، فتحعلی قشقایی­فر، 1395، عوامل مؤثر بر انتزاع نقوش دست­بافته­های قشقایی، ماهنامه علمی پژوهشی ­باغ نظر، ش 45، 90-77.
پرهام، سیروس، سیاوش آزادی، 1371، دست­بافته­های روستایی و عشایری فارس، ج2، تهران، انتشارات امیرکبیر.
تناولی، پرویز، 1377، جل­های عشایری و روستایی ایران، تهران، انتشارات یساولی.
 
منابع تصاویر
تناولی، پرویز، 1377، جل­های عشایری و روستایی ایران، تهران، انتشارات یساولی.
 
URL1:www.upload.wikimedia.org.
URL2:www.pinterest.com.
URL3:www.auction.fr/en/lot.
URL9:www.worthpoint.com.
URL16:www.peterpap.com.
 URL 18: www.hajjibaba.org/rugs/afshar-horse-cover/