‌‌‌‌‌مطالعه تطبیقی نقوش دیواری باغ تاج‌آباد نطنز در مقایسه با دیگر نقوش دیواری عصر صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار باستان شناسی دانشگاه شهرکرد آدرس: شهرکرد، بلوار رهبر، دانشگاه شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه باستان شناسی

2 دانشگاه بیرجند. استادیار باستان شناسی

چکیده

مجموعه بناهای تاج‌آباد نطنز، از یک باغ و چند بنای برجای مانده از عهد شاه عباس اول صفوی تشکیل شده است. این مجموعه در روستای تاج‌آباد، واقع در جنوب غربی نطنز، قرار گرفته و در دوره صفوی به عنوان باغ و کاخ سلطنتی مورد استفاده بوده است. دیوارنگاه‌های موضوع پژوهش، در تزیین بنای موسوم به هشتی این مجموعه به کار رفته است. با توجه به ناشناخته بودن آرایه‌های یاد شده و به منظور مقایسه نقوش آن با نقوش به کار رفته در دیگر بناها، انجام پژوهش پیشِ رو ضرورت یافته است. بر همین اساس این پژوهش به روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تطبیقی، به منظور پاسخ‌گویی به سوالاتی همچون چگونگی فرم، محتوا و تکنیک ساخت دیوارنگاره‌های تاج-آباد و چگونگی ارتباط این نقوش با نقوش سایر بناها، انجام شده است. چنان‌چه عمده نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد، دیوارنگاره‌های تاج‌آباد به تکنیک نقاشی کشته‌بری ایجاد گردیده و شامل نقوش گیاهی، جانوری، ختایی و اسلیمی‌ها بوده است. بین طرح، نقش و رنگ دیوار نگاره‌های مذکور با نقوش به کار رفته در سایر دیوار نگاری‌ها هم عصر، تشابهات بسیاری دیده می‌شود. وجود چنین وجوه تشابهی، بی‌گمان از پیروی طراحان از مکتب اصفهان و سبک نقاشی رضا عباسی و تاثیر نقاشخانه‌ها بر هنر این دوره، حکایت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative study of wall paintings of Tajabad Natanz garden in comparison with other wall paintings of Safavid era

نویسندگان [English]

  • abbas ali ahmadi 1
  • ali zareie 2
1 Assistant Professor of Archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, shahrekord University, Rahbar Boulevard, Shahrekord
2 Assistant Professor, Department of Archaeology, Birjand University
چکیده [English]

The Tajabad complex of Natanz consists of a garden and several surviving buildings from the period of Shah Abbas I Safavid. This complex is located in the village of Tajabad, southwest of Natanz, and was used as a royal garden and palace during the Safavid period. The murals that are the subject of the research have been used to decorate the building called the porch of this collection. Due to the unknown nature of the mentioned arrays and in order to compare its designs with the designs used in other contemporary buildings, this research has become necessary. Accordingly, this research is a descriptive-analytical method with a comparative approach, in order to answer questions such as how the form, content and technique of making Tajabad murals and how these designs are related to the designs of other buildings, carpets and Fabrics of the Safavid period have been made. As the main results of this research show, the Tajabad murals were created using the slaughter painting technique and included plant, animal, Khatai and Islamic motifs. There are many similarities between the design, pattern and color of the murals and the motifs used in other murals, fabrics and carpets of the time. The existence of such similarities undoubtedly indicates the designers' adherence to the Isfahan school and Reza Abbasi's painting style and the influence of the galleries on the art of this period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Safavid period
  • Murals
  • Palace
  • Natanz
  • Tajabad
آژند، یعقوب. (1385). مکتب نگارگری اصفهان. تهران: فرهنگستان هنر.
ـــــــــــ . (1389). نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران). جلد دوم، تهران: سمت.
آقاجانی، سیدحسین؛ جوانی، اصغر. (1386). دیوارنگاری عصر صفویه در اصفهان. تهران: فرهنگستان هنر.
اصلانی، حسام. (1385). «شیوه‌ اجرای تزیینات کشته‌بری در کاخ عالی­قاپو». گلستان هنر، شماره 5، 130- 123.
اعظم واقفی، سیدحسین. (1384). میراث فرهنگی نطنز. جلد سوم، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.  
بابایی، بهزاد. (1386). «بررسی جنبه­های زیباشناختی شخصیت­ها در نقاشی دوره صفویه». مجموعه مقالات نگارگری گردهمایی مکتب اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر، 169-121.
پوپ، آرتور. (1382). معماری ایران.مترجم: غلامحسین صدر افشار، تهران: اختران.
جوادی، شهره. (1385). «بررسی جایگاه هنر دوره صفوی». باغ نظر، شماره 5،  18-6.
خودداری نایینی، سعید. (1388). طلعیه دیوارنگاره­های مکتب اصفهان: کاخواره نایین. تهران: فرهنگستان هنر.
دادخواه، جعفرقلی. (1387). «طراحی سنتی در مکتب اصفهان». در مجموعه مقالات هنرهای صناعی گردهمایی مکتب اصفهان، به­کوشش بهنام صدری، تهران: فرهنگستان هنر، 60-45.
دادور، ابوالقاسم و مبینی، مهتاب. (1389). جانوران ترکیبی در هنر ایران باستان. تهران: دانشگاه الزهرا.
ژوله، تورج. (1381). پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی.
سیف، هادی. (1379). نقاشی روی گچ. تهران: سروش.
سلطانزاده، حسین. (1390). نایین شهر هزاره­های تاریخی. چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
فلسفی، نصرالله. (1347). زندگانی شاه عباس اول. جلد دوم، چاپ چهارم: تهران: دانشگاه تهران.
کلایس، ولفرام. (1387). «کاخ‌های صفوی». مترجم: احسان طهماسبی، گلستان هنر، شماره 11، 86-73.
کنبی، شیلا.) 1388). هنر و معماری صفویه. ترجمه مزدا موحد، تهران: فرهنگستان هنر.
گل‌محمدی، جواد. (1356). «ویژگی‌های نقاشی مکتب صفوی». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ‌تهران،336 -325.
مجرد تاکستانی. اردشیر،(1381). شیوه تذهیب، تهران: سروش.
مورگنسترن، لور. (1387). «دیوارنگاری».  سیری در هنر ایران، معماری دوران اسلامی. زیر نظر ارتور پوپ و فیلس آکرمن، جلد سوم، تهران: علمی و فرهنگی، 1623-1593.
مختاری طالقانی، اسکندر؛ خسروی جاوید، تورج. (1395). «باغ تاریخی تاج­آباد نطنز». پژوهشنامه کاشان، شماره 16، 85-58.
مردانی کرانی، زهرا. (1396). «مقایسه دیوارنگاری دوره صفوی و قاجار». رهیافت تاریخی، شماره 19، 108-79.
نراقی، حسن. (1352). «جلوه‌های تمدن هخامنشی در آثار عهد صفوی». هنر و مردم، شماره 127، 73-57.
ـــــــــــ . (1382). آثار تاریخی کاشان و نطنز. چاپ دوم، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.