مفاهیم مشترک باغسازی در دوره تیموری و صفوی، با تاکید بر نگاره های باغ دو مکتب هرات و مکتب دوم تبریز

زارعی, علی; شواکندی, مهدیه; هاشمی زرج آباد, حسن; کوهستانی اندرزی, حسین

doi:10.22077/nia.2021.3995.1404

مفاهیم مشترک باغسازی در دوره تیموری و صفوی، با تاکید بر نگاره های باغ دو مکتب هرات و مکتب دوم تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه بیرجند

² دانش آموخته دانشگاه بیرجند

³ دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران

⁴ عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند

10.22077/nia.2021.3995.1404

چکیده

باغ ایرانی را می توان زیباترین محصول منتج از اصول زیبایی شناسی و طبیعت گرایی فرهنگ ایرانی دانست که مفهوم آن در بسیاری از هنرهای این سرزمین از جمله هنر نگارگری متجلی شده است. باغ معادل واژه پردیس است و در ایران از دیرباز باغ های معروفی وجود داشته که اکنون موجود نیستند. با ورود اسلام باغ از توجه ویژه ای برخوردار شد.آنچه مبحث باغ را نسبت به دوره پیش از اسلام متفاوت می نمود، ماندگاری باغ ایرانی در چهارچوب نگاره ها بود که گویی آن را برای همیشه برایمان جاودان نموده اند. تصاویر نقش شده در این مینیاتورها کوششی در مجسم ساختن طبیعت بهشت یا همان فردوس برین و جهان ملکوتی است.از دیدگاه شکلی، مینیاتورهای ایرانی طرح باغ را دقیقا مثل تجلی معمارانه اش، با تمامی عناصر کالبدی طبیعی و انسان ساخت تصویر می کنند.نگارگری در سده های هشتم تا دهم مدارج کمال را پیمود ودو مکتب نگارگری هرات و تبریز دوم، از شاخصه نقاشی این دوره هستند. آنچه ما قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم،حضور باغ در نگاره های این دو مکتب و خصوصیات آن است که براساس نمونه های موردی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای است. از آنجایی که نگارگری صفوی تا حد بسیار زیادی دنباله رو و میراث دار مکتب هرات بود، بنظر میرسد عناصر باغ در هر دو مکتب یکسان بوده و تفاوت ها صرفا به یک سری از ویژگی های نقاشی و رنگ آمیزی محدود می باشد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23829885.1400.8.21.3.7

موضوعات

نگارگری

عنوان مقاله [English]

Common Concepts of Gardening in the Timurid and Safavid Period with Emphasis on Garden Pictures of Two Herat Schools and Tabriz Second School

نویسندگان [English]

ali zarei ¹
mahdiyeh shavakandi ²
hasan hashemi ³
hossien koohestani ⁴

¹ Assistant Professor, Department of Archaeology, University of Birjand

² MA. university of Birjand

³ Associate Professor, Department of Archeology, University of Mazandaran

⁴ Faculty member of Birjand University

چکیده [English]

Persian Garden can be considered the most beautiful product, which is based on the principles of aesthetics and naturalism of Iranian culture, that it concept has been manifested in many of the arts of this land, including the art of painting. The garden is the synonymous of the word "Pardis" and in Iran there are many famous gardens that are not available now. With the entrance of Islam to Iran, the garden received special attention. Whatever made the garden different from the pre-Islamic period, the persistence of the Persian Garden was in the framework of the miniatures, as if it were forever immortal to us. The images featured in these miniaturists are an attempt to embody the nature of heaven or the Ferdos-e-Barin and the triumphal world. From the perspective of the form, Iranian miniatures portray the garden design as precisely as its architectural manifestation, with all natural and human elemental elements. The art of painting in the eighth to tenth centuries passed the degree of perfection, and two schools of painting in Herat and Tabriz II are the hallmarks of this period. What we intend to address in this article is the presence of gardens in the paintings of these two schools and their characteristic s that will be examined on a case-by-case basis.The research method used in this study is descriptive-analytical using library tools. Since the Safavid painting was largely the heritage of the Herat school, the elements of the garden appear to be the same in both schools, and the differences are confined to a number of painting and painting features.

کلیدواژه‌ها [English]

Persian garden
Miniature
Timurid period

مراجع

آژند، یعقوب (1387). مکتب نگارگری هرات،تهران: نشر فرهنگستان هنر.
ابوالقاسمی، لطیف(1371).باغ. تهران:نشر سازمان پارک ها.
استوارت،کری ولش.1384.نقاشی ایران نسخه نگاره های عهد صفوی .ترجمه احمدرضا تقا.تهران:فرهنگستان هنر. [WU1] [WU2]
اسکارچیا، جیان روبرتو(1390). تاریخ هنر ایران،ج 10، ترجمه، یعقوب آژند، تهران:نشر مولی.
بحرانی پور، علی(1390).«تاثیر مناسبات تیموریان و سلسله مینگ در چین بر نگارگری هرات». نشریه علمی پژوهشی تاریخ نامه ایران بعد از اسلام، شماره دوم،صص 24-1.
برند، باربارا، (1383).هنر اسلامی، ترجمه مهناز شایسته فر، تهران:موسسه مطالعات هنر اسلامی.
· بمانیان، محمد رضا، گل علی زاده، مریم(1393).«تجلی باغ سازی ایرانی در نگارگری مکتب هرات». مجموعه مقالات اولین کنگره بین المللی افق های جدید در معماری و شهرسازی.
پاکباز، رویین(1383).نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: نشر زرین و سیمین
پورمند، حسنعلی، کشتکار قلاتی، احمدرضا(1390).«تمایل علت های وجودی ساخت باغ ایرانی»، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی ش47،صص 62-51.
تقوایی، سیدحسن(1390) «باغ ایرانی: زبانی رمزآلود،» مجله منظر، شماره 16،صص 11-6.
جعفری، علی اکبر، عرب صالحی نصرآبادی، شهناز(1396).«بررسی مکتب تگارگری هرات تیموری و سبک بهزاد بر هنر اوایل عهد صفوی( 907-950 ه.ق)» تاریخنامه خوارزمی، سال پنجم، ش 16،صص 76-59.
جوادی، شهره(1383)«منظره پردازی در نگارگری ایرانی»، مجله باغ نظر، شماره اول،صص 37-25.
حقیقت بین، مهدی, انصاری مجتبی, بمانیان محمدرضا(1392)«بررسی آموزه های مذهب شیعه در باغ شهرهای صفوی» مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 14،صص 12-5.
حکمتی، جمشید(1381).باغ ایرانی: حکمت کهن منظر جدید، تهران:موزه هنرهای معاصر.
خوانساری، مهدی، مقتدر، محمد رضا، یاوری، مینوش(1383).باغ ایرانی بازتابی از بهشت، ترجمه:مهندسین مشاور آران، تهران:دبیرخانه همایش بین المللی باغ ایرانی.
روحانی، غزاله(1356).طراحی باغ و احداث فضای سبز، تهران: نشر پارت. [WU3] [WU4]
سعیدی، محبوبه، کشاورز، پانته آ(1387).«طبیعت در نگارگری ( با تاکید بر نگاره های همای و همایون)» مجله هنر، ش 78،صص 208-194.
سیف، هادی(1370).«طرف چمن و طواف بستان- مروری بر مکاتب مینیاتور ایران(مکتب هرات)» ، نشریه علمی پژوهشی هنرهای زیبا، ش 20،صص 43-34.
شراتو، امبرتو و ارنست گروبه(1391).هنر ایلخانی و تیموری، ترجمه یعقوب آژند، تهران:نشر مولی.
شهریاری[WU5] ،فرزانه(1392) «تجلی منظر باغ ایرانی در باغ سازی صفوی مطالعه موردی باغ فین کاشان و چهل ستون اصفهان»، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار.
شیبانی، مهدی، مطلبی، ریحانه، (1393).«آوای هستی باغ ایرانی»، فصلنامه هنر و تمدن شرق، سال دوم، شماره ششم، صص 9-5.
عالمی، مهوش.(1390). نمادپردازی در باغ ایرانی با حس طبیعت در باغ های سلطنتی صفوی، مجله هنر و معماری، ش 17،صص 13-6.
· علائی[WU6] ،سینا.(1395). بررسی و تاثیر معماری و باغسازی دوره صفوی در باغسازی ائلگلی شهر تبریز،مطالعات هنر و معماری،سال دوم،شماره4و5.
کریم زاده تبریزی، محمد علی(1363).احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی، ج 1، لندن.
کلاویخکو، روی، گونسالس د، (1384).سفرنامه کلاویخکو، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کورکیان،ا.م.و سیکر ،ژ.پ.1377.باغ های خیال هفت قرن مینیاتور ایران .ترجمه پرویز مرزبان ،تهران:نشر و پژوهش فرزان.[WU7] [WU8]
لعل شاطری، مصطفی.(1395).ناتورالیست رئالیسمی در آثار کمال[WU9] [WU10] الدین بهزاد( مطالعه موردی هرات عصر تیموری)، پژوهشنامه خراسان بزرگ، سال هفتم، ش 24،صص 28-15.[WU11]
مظفری خواه، زینب، مصطفی گودرزی(1391)«بررسی فضا در نگارگری ایرانی، با تاکید بر منتخبی از آثار بهزاد»، دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات هنر اسلامی،دوره 8،ش 18، صص20-7.
ملکی، توکا (1385). «باغ ایرانی در نگارگری ایران».کتاب ماه هنر ، شماره 101 و 102،صص65-60.
نصر،سیدحسین(1375)،معرفت و امر قدسی ،ترجمه:رحیم قاسمیان،تهران:دفتر مطالعات دینی هنر.
نیاکویی، صالح(1386).ارزش های ماندگار در باغ ایرانی( برداشتی معاصر از باغ ایرانی)، پایان نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر مجتبی انصاری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
ویلبر ،دونالد، (1384) باغ های ایران و کوشک های آن، ترجمه: مهین دخت صبا. (1384). تهران:شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
ویلبر، دونالد،(1387).باغ های ایران و کوشک های آن، ترجمه مهین دخت صبا،تهران:شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
هنرفر، لطف الله.(1383). اصفهان، تهران: نشر علمی و فرهنگی.

Bahari, E. (1997). Bihzad Master of Persian Peinting. I.B. London: UK: Tauris Publishers.
Moynihan, Elisabeth B, 1979, Paradise as a Garden in Persia and Mughal India, George Braziller INC, USA
http// www. Metmusuem.org [WU12]

[WU13] https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451730 تاریخ مراجعه به سایت:15/10/99

https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452117 تاریخ مراجعه به سایت:15/10/99

https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452120 تاریخ مراجعه به سایت:15/10/99

https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452136?searchField=All&sortBy=Relevance&deptids=14&ft=safavid+paint&offset=160&rpp=20&pos=162 تاریخ مراجعه به سایت:15/10/99

[WU1]این منبع در کدام بخش مورد استفاده بوده است؟

[WU2]طبق نظر داور محترم که قبلا در اصلاحیه درخواست نوشتن منابع موجود در جداول را هم کرده بودند به همین دلیل در آخر منابع هم ذکر شد .این منبع در جدول شماره 4 ،دسته اول و مربوط به نگاره خسرو و شیرین میباشد

[WU3]تاریخ منبع دوباره بررسی شود.

به نظر می رسد تاریخ 1365 صحیح باشد.

[WU4]تاریخ صحیح است

[WU5]این منبع در پیشینه تحقیق آمده و در این قسمت صفحات آن ذکر نشد

[WU6]این منبع در قسمت پیشینه تحقیق آمده و طبق نظر داور محترم نوشته شد و چون در متن مقاله از این منبع استاده نشده شماره صفحات در منابع پایانی نوشته نشد .

[WU7]این منبع در کدام بخش مورد استفاده قرار گرفته است؟

[WU8]در جدول شماره 4 و مربوط به تصویر

[WU9]

[WU10]این منبع در تصاویر جدول آمده است

[WU11]این منبع در کدام بخش مورد استفاده قرار گرفته است؟

[WU12]این سه منبع در کجا مورد استفاده قرار گرفته اند؟

در صورت استفاده؛ نشانی کامل صفحه مورد استفاده و تاریخ مراجعه به آن ذکر شود.

در متن نیز تنها به ذکر

URL 1, URL2 , …

اکتفا شود.

[WU13]این منابع سایت موزه های آنلاین هستند(در تصاویر مربوط به جدول به علت باکیفیت بودن تصاویر سایت استفاده شده است) آدرس صفحات بدین شرح است :

تاریخ مراجعه به سایت:15/10/99