کاربرد نقوش امام‌زاده‌های شهرستان دماوند استان تهران در طراحی نشانه‌های گرافیکی معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای پژوهش هنر دانشگاه شاهد (نویسنده مسئول)

2 کارشناس ارشد نقاشی دانشگاه شاهد

3 دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی دانشگاه شاهد

چکیده

معماری اسلامی و تزیینات وابسته به آن، همواره بستری مناسب برای حضور عناصر تجسمی مختلف، ب هویژه آرایه های تزیینی
بوده است. بناهای مذهبی اما مزاد هها مملو از نقوش تزیینی پرباری است که به سبب برخورداری از طرح های هنری و نقوش
نمادین، م یتواند در بخ شهایی از هنر معاصر گرافیک، هم چون طراحی نشانه، مورداستفاده قرار گیرد. این مقاله، کوششی است
برای مطالعه، طبقه بندی، شناخت هویت و ویژگی های بصری و ریشه های اعتقادی و مفاهیم پنهان و نمادین نقوش تزیینی
اما مزاده های شهرستان دماوند و کاربرد آ نها در طراحی نشانه ها.
روش انجام تحقیق بر مبنای ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده است و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی )کتابخانه ای و
میدانی( است. جامعه آماری این پژوهش، 93 امام زاده در حوزه عملکرد اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان دماوند استان تهران
است و روش نمون هگیری به شکل انتخابی می باشد.
هشت نقش شاخص را از مجموعه نمونه های موردمطالعه انتخاب و سپس نمونه های تصویری، طراحی آن ها ارائه شده است.
ه مچنین برای بررسی کاربرد عملی نشان هها، 81 نشانه از نقوش موردنظر برای ارائه به مراکز و ارگان های مختلف در جدولی
جداگانه طراحی شده است.
نتایج حاصل از این مطالعه، گویای آن است که منطقه موردمطالعه، ب هعنوان بخشی کوچک از پهنه فرهنگی ایران، توانایی ارائه
نمونه های کاربردی نشان هها را در حد گسترده ای در خود دارد و این نشانه ها قابلیت ترکیب، تغییر و ب هروزرسانی را دارا می باشند.
این قابلیت ها، قاب لتعمیم به دیگر مناطق کشور و حوز ههای فرهنگی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Imamzadeh Motifs in Damavand City of Tehran in Designing of Contemporary Iranian Graphic Signs

نویسندگان [English]

  • Atieh Youzbashi 1
  • Mohsen Ali Babayee Shahraki 2
  • Samaneh Azizi Goodarzi 3
1 Young Researchers and Elite Club, Damavand Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. Ph.D Student in Art research, Shahed University, (Corresponding author)
2 Master of Painting at Shahed University
3 Master of Arts in Islamic Art
چکیده [English]

Islamic architecture and its adornments are always a good basis for the presence of various visual elements,
especially decorative arrays. The religious buildings of Imamzadeh are full of richly decorated motifs, which,
due to their artistic designs and symbolic motifs, can be used in parts of contemporary art graphics, such as sign
design. This article is an attempt to study, categorize, recognize and identity visual features, the roots of beliefs,
and the hidden and symbolic concepts of decorative motifs of Imamzadeh in Damavand city and their applications
in designing of signs.
The research methodology is based on the descriptive-analytic nature. The statistical population of this research
is 39 Imamzadeh in Damavand city in Tehran province based on selective sampling.
Research findings: From these samples, eight preeminent motifs have been selected to be designed. Also in order to
show the practical aspect of our study, 18 signs of the motifs have been designed in a separate table to be presented
to different centers and organs.
The results of this study indicate that the area under study, as a small part of Iran, has a considerable capability
to provide practical signs. These signs also have the ability to combine, change an

کلیدواژه‌ها [English]

  • Decorative Motifs
  • Imamzadegan of Damavand City
  • Sign Design
  • Visual Identity of Iran
  • Islamic Culture
 ## • پورمند، مهدیه. ) 1385بررسی نشانه های متأثر از نقوش « .).66 - کتاب ماه هنر، شماره 101 و 102 ، صص، 71 ،» ایران ## • چندلر، دانیل. ) 1368 (. مبانی نشان هشناسی. )مهدی پارسا، مترجم(. زیرنظر فرزان سجودی. تهران: انتشارات سوره مهر. ## ای ههای تزیینی « .) • خاکباز الوندیان، الهه و مجید علومی. ) 1391
بقعه سیدرک نالدین )مدرسه رکنیه( یزد، شاهکار هنر و معماری دو فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات ،» مذهبی دوره آل مظفر.45 - هنر اسلامی، شماره 17 ، صص، 60 ## نشانه های امروز، نق شهای دیروز؛ « .) • خزایی، محمد. ) 1384دو فصلنامه ،» حضور نقوش ایرانی در نشانه های )آرم( معاصر ایران- علمی- پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره 2، صص،17 -  28 ## • سجودی، فرزان. ) 1387 (. نشان هشناسی کاربردی. تهران: علم. ## زیبایی و تقدس در بناهای مذهبی « .) • شایسته فر، مهناز. ) .22- کتاب ماه هنر، شماره 137 ، صص، 29 ،» ایران اسلامی 1388 ## • طوسی، معصومه و امامی فر، سید نظام الدین. ) 1390
نمادشناسی و نشانه شناسی عناصر باغ های ایرانی با توجه به عناصر « ، فصلنامه علمی- پژوهشی نگره، شماره 17 ،» باغ فین کاشان.59 - سال 6، صص ## • علمداری، مهدی. ) 1392 (. گویش دماوندی. تهران: انتشارات فیضکاشانی. ## تحلیل « .) • غلامپورگلی، محبوبه و منصور حسام یکرمانی. ) 1393 » هزار و یک شب « نشان هشناختی تصویری از یک نگاره نسخه خطی، فصلنامه نگارینه هنر اسلامی، شماره 1 .» به روش یوری لوتمان .77 - صص، 69 ## ه منواختی کتیبه و نقوش هندسی در « .) • فراست، مریم. ) 1385دو فصلنامه علمی- پژوهشی ،» بناهای اصفهان عصر صفوی .25 - مطالعات هنر اسلامی، سال 3، شماره 5، صص، 44 ## سیر تحول « .) • کمندلو، حسین و سیدابوتراپ احمدپناه. ) 1394دو فصلنامه ،» نقش پرنده شکارگر در هنرهای تزیینی دوره صفوی - علمی- پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره 22 ، صص، 70 .55 ## • گیلانی، سیدرضی. ) 1393 (. رسانه و هنر اسلامی. قم: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوه شهای اسلامی. ## رابط انسان با زیبای های زندگی و « .) • ممیز، مرتضی. ) 1384.11 - 9، صص، 12 - کتاب ماه هنر، شماره 89 ،» طبیعت ## کاربرد « .) • موسو یلر، اشرف السادات و بهاره بخارایی. ) 1388نشریه ،» نمادهای گیاهی در طراحی نشانه های معاصر ایران .111 - هنرهای زیبا، شماره 37 ، صص، 121 ## مطالعه تطبیقی نمادهای « .) • موسو یلر، اشرف السادات. ) 1393فصلنامه علمی- ،» مقاومت در نشانه های دانشگاهی ایران .83 - پژوهشی نگره، شماره 30 ، صص، 95 ## بررسی کتیبه های « .) • نیستانی، جواد و میثم علیئی. ) 1392 دو ،» صندوق های برخی از مقابر ناحیه لواسانات و رودبار قصران ، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، سال 9 .47 - شماره 18 ، صص، 60 ## تزیینات « .) • یوزباشی، عطیه و سید نظام الدین امامی فر. ) 1395،» وابسته به معماری اما مزاده های شهرستان دماوند استان تهران، نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دوره 21 ، شماره 3.41 - صص، 52 ## نشان هشناسی نقوش تصویری اما مزاد ههای « .) • یوزباشی، عطیه. ) 1394پایا ننامه کارشناس یارشدا رتبا طتصویری، ،» شهرستان دماوندا ستان تهران، دانشگاه شاهد. ## کاربرد میراث کهن ساسانی « ) • امامی، مونا و حسامی، منصور. ) 1394نشریه هنرهای ،») در طراحی نشانه )مطالعه موردی: نشانه دانشگاه تهران.17 - زیبا- هنرهای تجسمی، دوره 20 ، شماره 3، پاییز، صص، 24 ## • ایمنی، عالیه ) 1388 (. بررسی قابلی تهای گرافیکی نقوش قره کلیسا،پایا ننامه کارشناس یارشد، دانشگاه تربیت مدرس. ## • باغسرخی رجایی، امیر. ) 1388 ( بررسی قابلی تهای گرافیکی تزیینات محراب بقعه پیربکران در طراحی نشانه، پایا ننامه کارشناس یارشد،دانشگاه شاهد. ## • بهمنی، پردیس. ) 1389 ( ﺮﻴﺳ ﻮﺤﺗل و ﻮﻄﺗر ﺶﻘﻧ و ﺎﻤﻧد در ﺎﻫﺮﻨﻫی ﺘﻨﺳی ا ﺮﻳان. تهران: دانشکده هنر و رسانه دانشگاه پیام نور تهران. ## • حسینی، محمدقسیم. ) 1388 (. بررسی قابلی تهای گرافیکی عناصرتجسمی در ابنیه مذهبی قم، با تأکید بر تزیینات حرم حضرت معصومه )س(، پایا ننامه کارشناس یارشد، دانشگاه تربیت مدرس. ## •ممیز، مرتضی. ) 1362 (. نشان هها. تهران: انتشارات یساولی. ## Dalu Jones, (1978), The Elements Of Decoration: Surface,.Pattern and Light, PP 161- 163 ## Youzbashi, Atieh & Eghbali, Parviz, (2016), Plant pattern semiology
of Damavand city, Tehran province, International
Journal of Humanities and Cultural Studies, ISSN 2356-.5926, Special Issue, pp 1011-1028 ## Youzbashi, Atieh & Emamifar, Seysd Nezam oldin far, (2016),
Survey of islamic art in the holy shrine of Ghasem (AS)
ureh in the Damavand city of Tehran province, The Turkish
Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
.Agust. 2016 Special Edition, pp 1009-1020
،