تأثیر شعر خواجوی کرمانی بر پیکرنگاری جنید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد پژوهش هنر

چکیده

بینش یگانه و ذهنیت مشابه شاعران و نقاشان ایرانی منجر به دیدگاه های نسبتاً یکسانی از زیباشناسی پیکره انسانی در ادبیات فارسی و نقاشی ایرانی شده است؛ به گونه ای که در فرهنگ و هنر ایرانی، پیکره انسانی همواره در هیأتی نمادین و مثالی ارائه شده است. از سوی دیگر نوع پیکرها در آثار جنید دارای اهمیت ویژه ای است و شیوه پیکرنگاری او حداقل تا قرن دهم هجری/شانزدهم میلادی به عنوان الگو و معیار در نقاشی ایرانی محسوب می شود. براین اساس، موضوع این تحقیق تأثیر شعر خواجوی کرمانی بر پیکرنگاری جنید است و هدف از آن شناخت چگونگی تأثیر ادبیات بر نوع پیکرنگاری با استناد به آثار جنید است. سؤالات این پژوهش عبارت اند از: 1. سیمای پیکره ها در آثار خواجو چگونه توصیف شده است؟ 2. به چه میزان، پیکرنگاری جنید از توصیفات ادبی خواجو تأثیر پذیرفته است؟ این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. این بررسی نشان می دهد که خواجو در توصیف پیکره ها به اصول زیباشناختی پیکره در ادب فارسی که تداعی کننده چهره های چینی است نظر داشته است. همچنین در اشعار خواجو توصیفات ارائه شده به جنسیت خاصی اشاره ندارد و همواره به جای شخصیت پردازی بر نوع تأکید شده است. پیکره های جنید با توجه به فرهنگ زیباگرایی نگارگری در عصر جلایری اجراشده است. این فرهنگ زیباشناسی از سویی تکامل یافته چهره های چینی مآب در دوران مغول است و از سوی دیگر، هم راستا و در ادامه توصیف انسان آرمانی در ادبیات فارسی و اشعار خواجو است. همچنین حالات و حرکات پیکرهها روایتگر متن داستان است و اغلب به طور یکسان و مشابه طراحی شده اند. زیبایی در پیکره های جنید امری محدود و تعریف شده است و در آنها فردیت و جنسیت جایگاهی ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Khwaju Kermani’s Poetry on Jonayd Configuration

نویسنده [English]

  • Fatemeh Shahkolahi
MSc. Art Research
چکیده [English]

The unique insight and similar mentality of Persian poets and painters led to relatively similar views about aesthetics of human body in the Persian literature and painting. So that the human body is always presented in a symbolic manner in the Persian culture and art. On the other hand, the figures in Jonayd’s work has particular importance and the type of this configuration is regarded as a model and benchmark in Persian painting at least until the tenth century AH / sixteen AD.. Accordingly, the subject of this study is, the impact of Khwaju Kermani’s poetry on Jonayd configuration, and the aim is to understand how the literature affects the configuration based on the works of Jonayd. The questions of this research are: 1. How Khwaju described figures in his work? 2. How much Jonayd configuration is affected by Khwaju literary descriptions? This study was carried out through a descriptive – analytical method, and the data collection was also done through library research. This study shows that in describing the figures, Khwaju has considered the aesthetic principles of the figurativeness in Persian literature, which is associated with Chinese faces. Also in Khwaju’s poetries the peculiarities expressed do not refer to the specific gender, and always focus on the type instead of characterization. Jonayd’s figures have been done according to aesthetic culture of painting in Jalayerid era. This aesthetic culture has evolved the Chinese figures in the paintings of the Mongol era, and on the other hand, it is consistent and continues to describe the ideal human in Persian literature and Khwaju’s poetries. Also, the states and movements of figures are narrated by the story, and often designed in the same way. Beauty in Jonayd’s figures is limited and defined, and they have no individuality and gender

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian painting
  • Persian literature
  • Jonayd
  • Khwaju Kermani
  • configuration
• اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1374). ماجرای پایان پذیر حافظ. تهران: یزدان.  ##  • الجندی، علی. (1386). فن التشبیه. جلد اول. قاهره: مکتب الانجلو. ## • پاکباز، رویین. (1381). دائره المعارف هنر(نقاشی، پیکره سازی و هنر گرافیک). تهران: فرهنگ معاصر.  ##  •____________ (1379). نقاشی ایران: از دیرباز تا امروز. تهران: نارستان.  ##  • پوپ، آرتور اپهام. (1378). سیر و صور نقاشی ایران. مترجم: یعقوب آژند. تهران: مولی.  ##  • تجویدی، اکبر. (1386). نگاهی به هنر نقاشی ایران: از آغاز تا سده دهم هجری. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.  ##  • حاتمی، حافظ و میراحمدی، زهرا. رویکرد اخلاقی. پژوهش نامه ادبیات تعلیمی، منظومه های بزمی خواجوی کرمانی .112- دوره 8، شماره 30 ، تابستان، 87  1395.  ##  • خواجوی کرمانی. (1393). سه مثنوی خواجوی کرمانی: چند نکته درباره نگاره های نسخه  تهران: متن. ##  • دامادی، محمد. (1372). (تجلی صورت و معنی در شعر خواجوی). شعر، دوره 3، شماره 9، زمستان، 9 ، کرمانی.  ## • رامی، شرف الدین. (1325). انیس العشاق. به تصحیح و اهتمام عباس اقبال. تهران: شرکت سهامی چاپ.  ##  • شراتو، امبرتو وگروبه، ارنست. (1384). هنر ایلخانی و تیموری. مترجم: یعقوب آژند. تهران: مولی. ##  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.  ##  • شمیسا، سیروس. (1370). سیر غزل در شعر فارسی: از آغاز تا امروز . تهران: فردوس.  ##  •_____________ . (1374). سبک شناسی شعر. تهران: فردوس.  ##  •_____________ . (1381). شاهدبازی در ادبیات فارسی. تهران: فردوس.  ##  • علوی مقدم، محمد. (1370). «صور خیال در شعر خواجوی»،  آشنا، دوره 1، شماره 3، زمستان، 12-15.  ##  • علیمحمدی اردکانی، جواد. (1392). همگامی ادبیات و نقاشی قاجار. تهران: یساولی.  ##  • غیبی، مهرآسا. (1385). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.  ##  • فرصت شیرازی. (1377). آثار عج . م. (منصور رستگار فسایی، مصحح). تهران: امیرکبیر.  ##  • قمی، میر احمد بن شرف الدین حسین. (1383). گلستان هنر. به تصحیح و اهتمام احمد سهیلی خوانساری. تهران: منوچهری. ##  • کنبی، شیلا. (1387). نقاشی ایرانی. مترجم: مهدی حسینی. تهران: دانشگاه هنر.  ##  • گواشانی، دوست محمد. (1372). دیباچه. تألیف و تحقیق مایل هروی در کتاب آرایی در تمدن اسلامی. مشهد: آستان قدس رضوی.  ##  • ماحوزی، مهدی و راحله عبداله زاده برزو. (گذر از ممدوح به معشوق مجازی و حقیقی در غزل عاشقانه)با تکیه بر زبان و ادب فارسی، دوره 66 ، شماره 92 ، پاییز و زمستان 1392.  ##  • مدرس زاده، عبدالرضا. سیمای معشوق ترکستانی در «زیبایی شناسی ادبی»، دوره 4، شماره 12 ، تابستان. غزل سعدی .32- 31.  ##  نسخه های خطی • سراپانامه ابراهیم ادهم صفوی، به شماره 423 ، پاکستان.  ##  • سراپانامه ملامحمد توفیق کشمیری، به شماره 5091 ، تهران: کتابخانه ملک. ##