تطبیق عنصر نوشتار و تصویر در شاهنامه بایسنقری کاخ موزه گلستان با تکیه بر رویکرد بینامتنیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه صنایع دستی دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند (نویسنده مسئول)

2 کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشگاه علم و هنر یزد

3 استادیار دانشگاه علم و هنر یزد

چکیده

شاهنامه بایسنقری یکی از زیباترین و ارزشمندترین متون مصوری است که در ارتباط با شاهنامه فردوسی خلق شده است. نظریه بیامتنیت نظریه ای است که در چند دهه گذشته، ساختار و روش نگرش به متون را با تمرکز بر ارتباطات آ نها با یکدیگر دگرگون ساخته و ژرفا و قدرت بخشیده است. در این پژوهش که از نوع توصیفی و تحلیلی است با تکیه بر رویکرد بینامتنیت به قرائت تصاویر منتخبی از شاهنامه بایسنقری به عنوان بیش متن و تطبیق و سنجش ارتباط آن ها با اشعار مرتبط هریک در سروده فردوسی به عنوان پیش متن پرداخته شده است. در پایان با تحلیل کیفی تعامل تصاویر و متن اشعار، سعی شده است میزان و نوع تطابق و تفاو تها و مهم ترین علل آن ها مطرح گردد. در بررسی انجام شده به ویژگی های تصویری، مانند طراحی و رنگ و ساختار، به جزییات و عناصر و پدیده های موجود در تصویر و نوع صحن هپردازی و به فضای کلی نگاره و تأثیر نهایی آن از منظر مخاطب توجه شده است. نتایج حاصل شده هرچند گویای درجه بالایی از تلاش سفار شدهندگان درباری و نگارگران برای وفاداری به سروده های فردوسی است اما در پار های از جزییات و صحن هپرداز یها، دخال تها و تغییر و تبدیل هایی قابل مشاهده است که ریشه عمده آن به تلاش خلاقانه هنرمندان و پیروی از میثا قهای سبک نگارگری تیموری و گرایش شاهانه حاکمان به فضاسازی های مجلل و پر زینت و چش منواز بازم یگردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparision the Text and Illustrations in the Bāysonḡorī Shahname (Version of the Golestan Palace Museum) According to Intertextuality Theory

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Bidokhti 1
  • Mahla Nakhaye 2
  • Nasrollah Taslimi 3
1 Assistant Professor, Department of Handicrafts, University of Birjand, (Corresponding Author)y
2 Master of Arts in Crafts, University Science and Art of Yazd
3 Assistant Professor University of Science and Art of Yazd
چکیده [English]

Bāysonḡorī Shahnameh is one of the best illustrated books based on Ferdowsi’s Shahnameh. In last decades,
Intertextuality theory has changed as well as strengthened the reading method of texts through focusing on the
relations between them. In this descriptive and analytical research, relations between selected illustrations from
Bāysonḡorī’s Shahnameh as avant-texts and their related poems in Ferdowsi’s Shahnameh as hypo-texts has been
investigated. Finally, by qualitative analysis, the degree of accordance or differences between the texts and illustration
has been evaluated. This evaluation is based on characteristics of visual parameters like design, color and also
subjects, which is depicted. Results show that there is much accordance between poems and illustrations beside
the little differences originated by artistic creation or Timurid painting method conventions and royal tendency to
luxurious and decorative atmospheres and characteristics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Painting
  • Ferdowsi’s Shahnameh
  • Timurid period
  • Bāysonḡorī Shahnameh
  • intertextuality

مراجع

 ##  • آلن، گراهام. ) 1385 (. بینامتی . ت مترجم: پیمان یزدا نجو. تهران: نشر مرکز. ## 0 زندگی شگف تآور تیمور، مترجم: محمد ) • ابن عربشاه. ) 1373 علی نجاتی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ## بررسی بینامتنی نگاره پادشاهی « .) • احمدی توانا، اکرم. ) 1393 ماهنامه باغ نظر، دوره 11 ، شماره ،» جمشید از شاهنامه بایسنقری .47- 82 ، صص 54 ## شاهنامه فردوسی پیش متن سترگ « .) • بهنام، مینا. ) 1388 کتاب ماه ،» شاهنامه شاه طهماسب بر بنیاد نظریه تزامتنی ژنت .30- ادبیات، سال سوم ، شماره 23 ، صص 33 ## بررسی تطبیقی فرم و رنگ در دو « .) • بیک مرادی، نرگس. ) 1387 نگاره به بند کشیدن ضحاک در شاهنامه بایسنقری و شاهنامه شاه . 242- فصلنامه هنر، شماره 77 ، صص 260 ،».... طهماسبی ## • پاکباز، رویین. ) 1387 (. نقاشی ایران از دیرباز تا امرو.ز تهران: زرین و سیمین. ## • تجویدی، اکبر. ) 1352 (. نگاهی به هنر نقاشی ایرا . ن تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ## • خطیب اقدامی، پریسا. ) 1390 (. مطالعه بینامتنی غزلیات شمس از منظر نقاشی مدرن ایران، رشته پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا، تهران. ## • دیماند، س.م. ) 1336 (. راهنمای صنایع اسلامی، مترجم: عبدالله فریار. تهران: انتشارات علمی فرهنگی. ## • رابینسن، ب و. ) 1376 (. هنر نگارگری ایرا . ن مترجم: یعقوب آژند. تهران: انتشارات مولی. ## • زکی، محمدحسن. ) 1363 (. تاریخ نقاشی در ایرا . ن مترجم: ابوالقاسم سحاب. تهران: انتشارات سحاب. ## نشریه ،» پیشینه و پسینه بینامتنیت « .) • ساسانی، فرهاد. ) 1383 .169- نقد و هنر، تهران، شماره پنجم و ششم، صص 192 ## مطالعه تحلیلی تطبیقی مقرنس های « .) • سلیمانی، فرزانه. ) 1394 ایران با نمون ههای دیگر کشورهای اسلامی در نظام نشان ههای بینامتنی دو فصلنامه هنر اسلامی، شماره 22 ، سال یازدهم، صفحات ،» ژنتی .107-128 ## بررسی ویژگ یها و « .) • شایست هفر مهناز؛ لطیفیان، نارملا. ) 1381 مطالعه تطبیقی نگار ههای ایرانی در دوران تیموری و صفوی )دوشاهنامه ، مدرس هنر، دوره اول، شماره 2 ،») بایسنقری- شاه طهماسبی .55- صص 66 ## • شراتو، امبرتو؛ گروبه، ارنست. ) 1376 (. هنر ایلخانی و تیمور . ی مترجم: یعقوب آژند. تهران: انتشارات مولی. ## • کنگرانی، منیژه. ) 1385 (. مجموعه مقالات دومین و سومین هم اندیشی هنر تطبیقی. تهران: موسسه. ## • ____________ ) 1390 (. فردوسی در آیینه نگارگری ایرانی، .72- کیمیای هنر ، دوره 1، شماره 1، صص 83 ## • مکاریک، ایرنا رما. ) 1388 (. دانشنامه نظریه های ادبی معاص . ر مترجم: مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: نشر آگه. ## • نامورمطلق، بهمن. ) 1386 (. سخنرانی علمی در تاریخ 16 اردیبهشت 1386 . تهران. ## • ______________ ،» از تحلیل بینامتنی تا تحلیل بیناگفتمانی « .) • . ) 1388.73- پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 12 ، صص 94 ## • ______________  ) 1390 (. درآمدی بر بینامتنیت: نظری هها و کاربرده.اتهران: نشر سخن.## • ______________  تأملی بر نظریه بینامتنیت رولان بارت: « .) • . ) 1386 22 ، ص /7/1376 ، روزنامه ایران، شماره 376 ،» امپراطوری نشان هها .10 ## تفکر خلاق در هنر و طراحی گرافیک « .) • ندرلو، مصطفی. ) 1385 ایرانی)سده نهم ه-ق( بررسی صفح هآرایی بر گهایی از کتاب، مجله کتاب ماه هنر، شماره 101 و 102 ،» شاهنامه بایسنقری. 64- صفحات 15 ## • یزدی، شر فالدین. ) 1336 (. ظفرنام . ه به تصحیح محمد عباسی. تهران: انتشارات شرک تهای سهامی چاپ رنگین. ## بررسی بینامتنی نگاره پادشاهی « .) • احمدی توانا، اکرم. ) 1393
نگارینه هنر اسلامی
دوره 5، شماره 15
فروردین 1397
صفحه 71-86

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 دی 1397
  • تاریخ بازنگری: 10 بهمن 1397
  • تاریخ پذیرش: 13 اسفند 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار