بررسی تطبیقی دو منبر دوره سلجوقی و ایلخانی (مشکول و نائین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی و عضو هیأت علمی گروه صنایع دستی، دانشگاه اراک(نویسنده مسئول)

2 مربی و عضو هیأت علمی گروه فرش، دانشگاه اراک

3 مربی و عضو هیأت علمی گروه فرش، دانشگاه اراک1

چکیده

یکی از عناصر ارزشمندی که از صدر اسلام در مساجد کاربرد داشته و نیز از ضروریات مساجد محسوب می شده، منبر بوده
است. روشن است که این دست ساخته به نحوی در ترویج و گسترش دین نیز مؤثر واقع شده است. بخش عمده ای از تحقیقات
انجام شده در باب منبرها، پیرامون تاریخ ساخت آن بوده و کمتر مباحثی به ویژگی های زیبای یشناختی و نقوش به کار رفته در
آن پرداخته اند. منبر مشکول مربوط به دوره سلجوقی و منبر مسجد جامع نایین از آثار دوره ایلخانی هستند که هر دو اثر در
زمره شاهکار هنرهای چوبی در دوران اسلامی ایران به حساب می آیند. پژوهش حاضر علاوه بر توصیف ظاهری، تکنیک ساخت و
مواد، شناختی از نقوش به کار رفته در منبرها را نیز به دست خواهد داد. بر این اساس، پژوهش حاضر با استناد به داد ههایی که به
روش کتابخانه ای و میدانی به دست آمده است، دو منبر مذکور را مورد توصیف و تحلیل و قیاس بصری نقش ها قرار م یدهد و در
پی پاسخ به این سؤال است که چه تفاوتی بین دو منبر )مشکول، نایین( دوره های مختلف تاریخی، از منظر ویژگی های ظاهری،
نقش، ساخت، مواد و... وجود دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative study of two pulpits of Saljuqhi and Ilkhani period (Mashkol and Naein)

نویسندگان [English]

  • hossein norouzi gharagheshlagh 1
  • somaye salehi 2
  • hojatalah reshadi 3
1 Faculty member of Arak University, Handicrafts Department (Corresponding author)
2 Faculty member of Arak University, Carpet Department
3 Faculty member of Arak University, Carpet Department
چکیده [English]

One of the most valuable elements used in the mosques from the beginning of Islam which is considered very
essential for the mosques is the pulpit. It is clear that this hand-made thing was also effective in the spread of the
religion. A major part of the research on pulpits has been devoted to the history of its construction, with less discussion
of the aesthetic features and motifs used in it. The Mashkol pulpit is related to Seljuk period and the pulpit of
Jamea Nain Mosque is one of the works of the Ilkhani period; both of which are considered to be the masterpiece
of wooden art during the Islamic era of Iran. The present study provided a description of the motifs used in the pulpits,
their outline description, their construction techniques and materials. Accordingly, the present study, based on
data obtained from the library and field method, describes and analyzes the aforementioned two pulpits and seeks
to answer the question of: what is the difference between the two pulpits( Mashkol, Naein) in different historical
periods in terms of appearance, role, structure, materials, etc.?

کلیدواژه‌ها [English]

  • pulpit motif
  • Saljuqhi
  • Ilkhani
  • Mashkol
  • Naein
 ## • آذرمهر، گیتی. (1380). «آشنایی با هنر گره چینی چوبی»،.91-88 : ماهنامه روزنامه ایران (ضمیمه)، شماره 91:5-88 ## • بازورث، کلیفورد ادموند و دیگران. ( 1380 ). سلجوقیان. مترجم: یعقوب آژند. تهران: مولی. ## • بلاغی، سیدعبدالحجه. ( 1369 ). تاریخ نایین.  تهران: چاپخانه مظاهری. ## • بلر، شیلا؛ بلوم، جاناتان ام. ( 1380 ). هنر و معماری اسلامی.  مترجم: اردشیر اشراقی. تهران: سروش. ## • پروچازکا، امجد بوهومیل. ( 1373 ). معماری مساجد جها ن. مترجم: حسین سلطا نزاده. تهران: امیرکبیر. ## • پوپ، آرتور اپهام. ( 1387 ). سیری در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا امروز). ( مترجم: نجف دریابندری و دیگران. تهران: علمی و فرهنگی. ## • تیتوس بورکهارت. ( 1365 ). هنر اسلامی؛ زبان و بیا ن. مترجم:مسعود رجب نیا. تهران: سروش. ## • حسن، زکی محمد. ) 1388 (. هنر ایران در روزگار اسلام . ی مترجم: محمد ابراهیم اقلیدی. تهران: انتشارات صدای مهر. ## • حلی، سیداکبر. ) 1365 (. گره ها و قوس ها در معماری اسلام . ی جلد اول. قم: چاپخانه مهر. ## • خوانساری ابیانه، زین العابدین. ) 1378 (. ابیانه و فرهنگ مردم آ . ن تهران: گنجینه هنر. ## • دیماند، موریس اسون. ) 1383 (. راهنمای صنایع اسلام . ی مترجم: عبدالله فریار. تهران: علمی فرهنگی. ## • کیانمهر، قباد؛ انصاری، مجتبی؛ طاووسی، محمود؛ آیت الهی، ارز شهای زیبایی شناسی منبت کاری ایران در « .) حبیب الله. ) 1383 : فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 20 ،» دوران شاه طهماسب صفوی .88-79 ## • گرگویی، حسن. ) 1383 (. منبر قدیمی مسجد جامع ندوش . ن . فرهنگ یزد، 81 و 91 ،» تاریخ و جایگاه منبر در مسجد « .) ## • محمدی، ذکرالله. ) 1375 .53-45 : نشریه مسجد، شماره 30 بررسی « .) ## • ملکی گلندوز، مصطفی؛ محمدی، میررو حالله. ) 1391 ویژگ یها و زیبایی شناسی منبر مشکول، شاهکار هنرهای چوبی .16-5 :، فصلنامه نگره، شماره 23 ،» جهان اس ## • مهرپویا، جمشید. ) 1376 (. کاربرد چوب و تزیینات چوبی در معماری ایرا . ن تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور. ،» منبر، اولین رسانه تاریخ اسلام « .) ## • رزمجو، جمال. ) 1389 . روزنامه جام جم، شماره 65 ، ص 3 ## • نقیب، محمدمسعود. ) 1378 (. خلخال و مشاهی . ر تبریز: مهدآزادی. کاربرد نقوش سنتی منبر « .)  ## • نوحی، آیه؛ یراقچی، آزاده. ) ۱۳۹۲ سومین همایش ملی .» مسجد جامع نایین در طراحی داخلی معماری داخلی و دکوراسیون، اصفهان، موسسه آموزش عالی دانش پژوهان. ## • هیلن براند، رابرت. ) 1386 (. معماری اسلام . ی مترجم: ایرج اعتصام. تهران: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری. منبر مشکول، « .) ## • وب سایت فرمانداری شهرستان کوثر )بی تا بازیابی شده از .» شاهکار هنری فراموش شده از قرن 12 میلادی .1397/09/ در تاریخ 12 http://kosar.ostan-ar.ir آدرس منبر تاریخی « .) ## • وب سایت خبری تحلیلی ساوالان ) 1393بازیابی شده از آدرس .» مشکول یادگار تاریخی ۹۰۰ ساله1397/09/ در تاریخ 10 www.savalankhabar.ir/ ##