تزیینات معماری در حوضخانۀ خانۀ دُخانچی شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد پژوهش هنر، واحد بین الملل دانشگاه شیراز (نویسنده مسئول)

2 استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز

چکیده

خانه دخانچی یکی از خانه های اعیانی شیراز در دوره قاجار بوده است. از ویژگی های بارز این خانه وجود حوضخانه است.
حوضخانه فضایی با کاربری متنوع در معماری ایران است. در حوضخانه خانه دخانچی نمونه هایی ک منظیر از تزیینات کاشی کاری
و نقاشی روی سقف دیده می شود. بررسی این ویژگی های تزیینی و مقایسه آ نها با سایر تزیینات موجود در این خانه موضوع
اصلی مقاله پیش روست. بدین منظور شیوه اجرایی تزیینات و شناخت نقشمایه ها و رن گها و ه مچنین موقعیت مکانی آ نها
در حوضخانه و خانه دُخانچی شیراز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت هاست. این پژوهش به شیوه توصیفی - تحلیلی و براساس
مشاهدات میدانی و کتابخانه ای انجام شده است.
براساس یافته های این تحقیق در خانه دخانچی تزیینات کاشی کاری، گچ بری، معرق و نقاشی از نظر دقت درشیوه اجرا با یکدیگر
هماهنگ هستند. با وجود ای نکه نقوش کاشی کاری دیوارهای حیاط و حوضخانه شامل انواع انسانی، گیاهی، جانوری و مناظر
طبیعی می شود، نقوش به کاررفته بر سق فها تنها نقوش گیاهی گل و مرغ و مناظر طبیعی اروپایی است. علت این موضوع را
م یتوان در شیوه ساخت سقف های گر هچینی آلت و لقط یافت که قاب بند یهایی کوچک برای ترسیم نقوش ساخته است. قاب های
کاشی هف ترنگ، روایتگر داستان های مذهبی، تاریخی و نمادین است که در آ نها تلفیق اصول هنرهای تصویری شرق و غرب را
می توان دید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Architectural Decorations in Dokhanchi House’s Pond room (Hoazkhane) in Shiraz

نویسندگان [English]

  • azar safaei 1
  • Mohammad sadegh Mirzaabolghasemi 2
1 M.A. in Art Research, International Divsion of Shiraz University (Corresponding Author)
2 Ph.D., Assistant Professor of Art, Shiraz University
چکیده [English]

The Dokhanchi House was one of the House of Lords built in the Qajar era in Shiraz. One of its outstanding features
is the existence of a pond room (Hoazkhane). In Iranian architecture, the pond room (Hoazkhane) is a space
with a variety of uses. In the Dokhanchi House’s pond room (Hoazkhane), there are some unrivaled examples of
tile decorations and paintings on the ceiling. Thus, the aim of the present study was to evaluate those decorative
features and compare them with other decorations in that house. Therefore, the executive process of decoration
and recognizing the paintings and colors as well as their locations in the pond room (Hoazkhane) and in the whole
of Dokhanchi house were analyzed. To conduct this study, a descriptive-analytical method based on field observations
and library studies was used. The findings of this study indicated that in Dokhanchi house, the tile decorations,
plastering, mosaic and paintings were coordinated with each other in terms of accomplishment accuracy.
Although the tile paintings of courtyard walls and the pond room (Hoazkhane) included variety of human, herbal,
animal and natural landscapes, the paintings used on the ceilings were only the herbal designs of flower and bird
as well as the European landscapes. The reason for this could be found in the way of making “Alat & Loghat” chinese
ceilings, which made small frames to draw paintings. The seven-color tile frames are the narrator of religious,
historical, and symbolic stories that combine the principles of East and West’s visual arts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architectural Decorations
  • Qajarʾs Houses
  • Pond room (Hoazkhane)
  • Ceiling Painting
  • Dokhanchi House
## • اسکارچیا، جیان روبرتو. ) 1376 (. هنر صفوی، زند، قاجا.ر مترجم: یعقوب آژند. تهران: مولی. ## • افسر، کرامت الله. ) 1353 (. تاریخ بافت قدیمی شیرا.ز تهران: انجمن آثار ملی. ## • پوپ، آرتورآپهام؛ آرنولد، تامس. ) 1378 (. سیر و صور نقاشی ایران. مترجم: یعقوب آژند. تهران: مولی. اهمیت آب «.)  ## • سلطان زاده، حسین؛ سطان زاده، علیرضا. ) 1396 هنر و معماری، شماره 38 ، موسسه ،» و عناصر آبی در باغ ایرانی .19- فرهنگی هنری- هنر معماری: 6 ## • سیف، هادی. ) 1376 (. نقاشی روی کاش . ی تهران: سروش. ## • شریف زاده، عبدالمجید. ) 1375 (. تاریخ نگارگری ایرا . ن تهران: حوزه هنری. ## ______________• . ) 1382 (. دیوارنگاری در ایران دوره زند و قاجار شیرا.ز تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. ## • علیمحمدی اردکانی، جواد. ) 1392 (. همگامی ادبیات و نقاشی قاجا.ر تهران: یساولی. ## • فلور، ویلم؛ اختیار، مریم؛ چلکووسکی، پیتر. ) 1381 (. نقاشی و نقاشان دوره قاجا.ر مترجم: یعقوب آژند. تهران: ایل شاهسون. ## • فلور، ویلم. ) 1395 (. نقاشی دیواری در دوره قاجا.ر مترجم: علیرضا بهارلو. تهران: پیکره. ## • کنبی، شیلار. ) 1378 (. نقاشی ایران . ی مترجم: مهدی حسینی. تهران: دانشگاه هنر. ## • گودرزی، مرتضی. ) 1384 (. تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاض . ر تهران: سمت. ## •____________ . ) 1388 (. آیینه خیا . ل تهران: سوره مهر. ## • معماریان، غلامحسین. ) 1375 (. آشنایی با معماری مسکونی ایران )گون هشناسی درونگرا.( تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران. ## • ملازاده، کاظم؛ محمدی، مریم. ) 1386 (. خانه های تاریخ . ی تهران: سوره مهر. ## • هولتسر، ارنست. ) 1355 (. ایران در یکصد و سیزده سال پی . ش مترجم: محمد عاصمی. تهران: فرهنگ و هنر. ## • یاوری، حسین. ) 1390 (. سیری در عناصر و تزیینات معماری ایرا . ن تهران: توتیا. ## • آرشیو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس.