هنر گره چینی چوب بر سقف قلعه های قاجاری چهارمحال و بختیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار باستان شناسی دانشگاه شهرکرد (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه شهرکرد

چکیده

قلعه های استان چهارمحال و بختیاری از جمله یادگارهای ارزشمند دوره قاجار است که تزیینات وابسته به معماری آن همواره
جلوه ویژه ای داشته است. از جمله این آرایه ها تزیینات گر هچینی چوب است که در قسمت های مختلف این قلعه ها ب هکار رفته
است. گر هچینی از جمله هنرهایی است که در انواع تزیینات وابسته به معماری هم چون کاشی کاری، آجرکاری، گچ بری، آینه کاری
و به ویژه تزیینات چوبی در، پنجره، سقف، ضریح و مواردی از این دست کاربرد داشته است. باتوجه به ناشناخته بودن و کاربرد
گسترده تزیینات گر هچینی چوب در قلعه های این استان که بر اجزایی هم چون سقف، در، پنجره، شیرسر و ازاره ها دیده می شود،
در این پژوهش تنها گر هچینی سقف قلعه ها، به منظور شناخت نوع گر هها، مکان های کاربرد و مقایسه تطبیقی، مورد توجه بوده
است؛ بر همین اساس پژوهش پیش رو به روش توصیفی  تحلیلی با بهر هگیری از مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای انجام
شده است. بر اساس عمده نتایج حاصل از این پژوهش، در میان قلعه های استان، تزیینات گر هچینی چوب تنها در سقف قلعه های
چالشتر، دزک، جونقان، شلمزار، سورک و بارده به کار برده شده است. سیزده گره مختلف در تزیینات سق فها به کار رفته که در
این میان گره لوزی مربع بیشترین میزان استفاده را داشته و ترکیب هندسی این گره ها در سقف فضاهای داخلی به نسبت فضاهای
بیرونی، پیچیدگی و ظرافت بیشتری داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Art of Wooden Gereh-chini on the Castles Roof of Chahar Mahal and Bakhtiari

نویسندگان [English]

  • Abbas Ali Ahmadi 1
  • Marziyeh Asgharian 2
1 Assistant Professor of Archaeology, Shahrekord University (Corresponding Author)
2 MSc of Archaeology, Shahrekord University
چکیده [English]

Castles of Chahar Mahal 0and Bakhtiari province are among the most valuable memorials (monuments) of Qajar
dynasty and their archeological_ related ornament always have special manifestation. One of these ornaments is
trelliswork of wood that has been used in different parts of these castles. Trelliswork is the art that has been used
in archeological_ related ornaments such as tiling, brick working, molding, mirror working and especially wooden
decoration of doors, windows, roofs, shrines and similar cases. Considering this unknown art and the extensive
usage of wooden trelliswork ornaments in castles of Chahar Mahal and bakhtiari in roofs (ceils), doors, windows,
valves and skirtings, in this research, the trelliswork of castles roof is merely considered for recognizing different
sorts of nodes, using places and adaptive comparison; so this study has been done by analytic_ comparative method
with field observation and data collection. According to the findings among the castles of province, wooden
trelliswork ornaments were only used in the ceil of Chaleshtor, Dezak, Joneghan, Shalamzar, Surk and Bardeh
castles. Among 13 different kinds of nodes used in ceils’ ornaments Lozenge_ square node had the most function
and geometrical composition of these nodes and complexity and intricacy in internal spaces than external ones.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar
  • Castles
  • Chahar Mahal and Bakhtiari
  • Gereh-chini
  • Woodwork

مراجع

 ## • آخوندی، اردشیر. ) 1372 (. قلاع استان چهارمحال و بختیاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر سوسن بیانی، دانشگاه تهران. نقش قلعه در پیدایش و شک لگیری « .) ## • آخوندی، اردشیر. ) 1379 مجموعه مقالات ،» معماری روستایی و شهری چهارمحال و بختیاری کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران ارگ بم. تهران: سازمان میراث .177- فرهنگی: 9 ## • آخوندی، اردشیر؛ زمان یپور، بابک. ) 1385 (. سیمای میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری در چهارمحال و بختیار . ی
تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی. ## • ابراهیمی، طاهره، معین فاراسانی، حمیدرضا؛ رئیسی، مهرداد؛ طاهرپور، محمدرضا؛ محمدی، محراب؛ عسگری سوادجانی، بهمن؛ صادقی، حیدر؛ پرناک، پیمانه؛ رئیس یدهکردی، فرهاد؛ ای لبیگی پور، شاهین؛ هاد یپور، مصطفی؛ شفق تدهکردی، محمدمهدی؛ ملکوتی، حمیدرضا. ) 1394 (. سیمای فرهنگ و طبیعت استان چهارمحال و بختیاری. تهران: کری مخان زند. ## • اب نعباسی، ادریس؛ مقتدایی، عل یاصغر. ) 1394 (. هنرهای دستی و سیر تحول آن در ایرا . ن تهران: جمال هنر. ## • السعید، عصام؛ پارمان، عایشه. ) 1363 (. نقش های هندسی در هنر اسلام . ی مترجم: مسعود رجب نیا. تهران: سروش. ## • امرایی، مهدی. ) 1383 (. ارسی پنجر ههای رو به نو.ر تهران: سمت. ## • امینی، حمید. ) 1384 (. در همسایگی آسما . ن اصفهان: حافظ ## • پاکدامن، آرزو. ) 1392 (. آمودهای معماری ایران در دوره اسلام . ی تهران: سیمای دانش. بررسی مجموعه بناهای تاریخی چالشتر « .) ## • راستی، فرزانه. ) 1393 پایا ننامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و ،» در دوره قاجار و پهلوی علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد. ## • رنه دالمانی، هانری. ) 1378 (. از خراسان تا بختیار . ی جلد دوم. غلامرضا سمیعی. تهران: طاووس. ## • زمرشیدی، حسین. ) 1365 (. گره چینی در معماری اسلامی و هنرهای دست . ی تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ## • ______________ ) 1384 (. معماری ایران مصالح شناسی سنت . ی تهران: آزاده. ## • شعرباف، اصغر. ) 1385 (. گره و کاربند . ی تهران: سبحان نور. ## • شفایی، جواد. ) 1380 (. هنر گره سازی در معماری و درودگر . ی تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. تحلیلی بر کتیبه نگاری « .) ## • طاهری دهکردی، معصومه. ) 1394 آیات قرآنی در قلعه چالِشتَر استان چهارمحال و بختیاری )از دوره .69-83 : نگارینه هنر اسلام . ی ش 7 و 8 .») قاجاریه ## • عسگری، بهمن و همکاران. ) 1394 (. سیمای فرهنگ و طبیعت استان چهارمحال و بختیار . ی تهران: کریم خان زند. ## • فتاحی، قاسم. ) 1387 (. چهارمحال و بختیاری در عهد افشاری . ه تهران: سامان دانش. پایان نامه ،» خانه ستوده « .) ## • فدای ینژاد، سمیه و سعید جعفری. ) 1381 کارشناسی، استاد راهنما زهره بزرگمهری. مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی. ## • کریمیان، معصومه. ) 1396 (. منبت در روزگار تیموریا . ن اصفهان: گلدسته. بررسی نقاش یها و « .) ## • کیانی، مریم؛ اسماعیلیان، زهرا. ) 1396 کنفرانس بین-المللی عمران، معماری ،» حجاری های قلعه چالشتر .1- و شهرسازی ایران معاصر. تهران: دانشگاه شهید بهشتی: 16 ## • میرصالحیان، صدیقه. ) 1395 (. قواره بری در بناهای تاریخی ایرا . ن اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان. ## • نصرالهی، فرشاد. ) 1384 (. قلاع استان چهارمحال و بختیاری، اولین جشنواره دانشجویی معماری و شهرسازی دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران. تهران: فرهنگستان هنر. ## • نیکزاد امیرحسینی، کریم. ) 1357 (. شناخت سرزمین چهارمحا . ل اصفهان: ربانی. ## • یاوری، حسین. ) 1387 (. آشنایی با چوب و هنرهای مرتبط با آ . ن تهران: سوره مهر. ## • یزدان پناه، حسن. ) 1393 (. یک خانه در نق . ش اصفهان: گلدسته.
نگارینه هنر اسلامی
دوره 5، شماره 16
اسفند 1397
صفحه 63-80

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 آذر 1397
  • تاریخ بازنگری: 17 فروردین 1398
  • تاریخ پذیرش: 02 اردیبهشت 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار