Today architects have pay more attention to the material and quantity aspects of spaces more than anything in designing buildings and they are unconcerned to the spiritual implications and the available quantities in Iranian architecture. Vacant space is one of these unknown aspect in Islamic architecture which is gotten from Islamic and Iranian mysticism. In mysticism the meaning of voidance is reaching to the special wisdom that the mankind can know himself and God by it and its consequence is to “annihilation of God” and oneness with God. To establishing the vacant spaces in religious buildings especially mosques, various strategies such as; enormous designs, light and shadow, darkness and entrance structures of the building has been used that the man by positioning inside it becomes emptied from himself and he will get ready to the God’s holy presence. In this research from the field and library studies, by mystical perspective which is derived from the traditionalists’ opinions and qualitative approach, the causation of vacant spaces and finding of it in Sheikh Lotfollah Mosque and its application has been considered. The results shows that the designs and spaces all shaped around the central dome and its elements rotating in a circular axis-a symbol of infinity, Immensity and vacancy- and these spaces are designed in such a way that for the first time makes the person feel contraction and then makes him expansion.
بورکهارت، تیتوس.(1374). درآمدی بر آئین تصوف. ترجمه دکتر یعقوب آژند. تهران : مولی.
بورکهارت، تیتوس.(1381).هنر مقدس(اصول و روشها). ترجمه جلال ستاری. تهران:سروش(انتشارات صدا و سیما).
پور عبدالله، حبیب الله، (1389). حکمتهای پنهان در معماری ایران. تهران: کلهر.
توسلی، محمود.(1374). «مفهوم فضا در مسجد شیخ لطف الله». در فصلنامه آبادی. سال5 (19)، زمستان. صص 58- 63.
ذوالفقار زاده، حسن. (1387). «روح وحدت». در زینالعابدین درگاهی(ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.1). تهران: رسانش.
راضی و ملاجعفری. (1384). «نقش مایههای نوشتاری در مسجد جامع یزد». در زینالعابدین درگاهی(ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.2). تهران: رسانش.
ستاری ساربانقلی، حسن. (1387). «تجلی عرفان، نور و رنگ در معماری مساجد». در زینالعابدین درگاهی(ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.1). تهران: رسانش.
شایسته فر، مهناز. (1384). عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه نگاری تیموریان و صفویان. تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
شعاع احمدی، آذر. (1387). «تکرار نقش در مساجد و ارتباط آن با عبادت». در زینالعابدین درگاهی (ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.1). تهران: رسانش.
شکاری نیری، جواد.(1378). «تبیین ویژگیهای معماری و خصوصیات کالبدی و هنر قدسی مساجد دوره اسلامی» در مجموعه مقالات همایش معماری مسجد، گذشته، حال، آینده. (ج.1). تهران: دانشگاه هنر.
عزّام، خالد.(1380). «معنی رمزی صورت در معماری اسلامی». ترجمه مقالات انگلیسی مسعود سعادت. در مهدی فیروزان(ویراستار). راز و رمز هنر دینی: مقالات ارائه شده در اولین کنفرانس بینالمللی هنر دینی. تهران: سروش. چاپ دوم.
فرشاد، مهدی. (1366). تاریخ علم در ایران. (ج.2). تهران: امیرکبیر.
کاشانی، عبدالرزاق.(1387). اصطلاحات صوفیه. ترجمه محمد خواجوی. چاپ سوم. تهران: مولی.
کرمانی، فریبا.(1380). غرفه ای از بهشت در مجموعه مقالات دومین همایش بینالمللی معماری مساجدافق آینده. (ج.2). تهران: دانشگاه هنر.
گنون، رنه. (1379). نگرشی به حقایق باطنی اسلام و تائوئیسم. ترجمه دل آرا قهرمان. تهران: نشر آبی.
مسجدی، حسین. (1387). «مسجد سید اصفهان و نکتهای از معماری آن». در زینالعابدین درگاهی (ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.2). تهران: رسانش. ## معمار زاده، محمد. (1386). تصویر و تجسم عرفان در هنرهای اسلامی. تهران: دانشگاه الزهراء(س).
مکی نژاد، مهدی. (1387). تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی: تزئینات معماری. تهران: مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی(سمت).
نصر، سید حسین. (1389). هنر و معنویت اسلامی. ترجمه رحیم قاسمیان. تهران: انتشارات حکمت.
منابع عکسها: مجموعهای کم نظیر و زیبا از تصاویر نصف جهان(اصفهان).(1390) اصفهان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان معاونت فرهنگی و ارتباطات.
Zafari Naeini, S., & Zafari Naeini, S. (2014). The Inspection of the Vacant Spaces of Sheikh “Lotfollah”Mosque. Negarineh Islamic Art, 1(2), 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548
MLA
Soheila Zafari Naeini; Sepideh Zafari Naeini. "The Inspection of the Vacant Spaces of Sheikh “Lotfollah”Mosque". Negarineh Islamic Art, 1, 2, 2014, 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548
HARVARD
Zafari Naeini, S., Zafari Naeini, S. (2014). 'The Inspection of the Vacant Spaces of Sheikh “Lotfollah”Mosque', Negarineh Islamic Art, 1(2), pp. 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548
VANCOUVER
Zafari Naeini, S., Zafari Naeini, S. The Inspection of the Vacant Spaces of Sheikh “Lotfollah”Mosque. Negarineh Islamic Art, 2014; 1(2): 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548