A Study of the Visual Analysis of Brick ended plug Stucco Panels in the Shagerd Iwan of the Jameh Mosque of Isfahan

Document Type : Original Article

Authors

1 Master student of Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

2 PhD in Visual Communication – Graphic Design. Full Professor, Department of Graphic Design, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

10.22077/nia.2025.9224.1937

Abstract

The Jameh Mosque of Isfahan is one of the most prominent examples of Islamic architecture in Iran, featuring a wide range of decorative elements from various historical periods, particularly the Seljuk and Ilkhanid eras. Among the significant ornamental techniques used in this mosque is Brick Ended Plug (plaster relief with recessed brick background), which is especially visible in the wall panels of the Shagerd Iwan. Despite the long history and technical-aesthetic value of this method, the visual structure of these plasterworks has received little focused attention in scholarly sources. The need to examine and document the visual components of these elements, and to uncover the underlying visual patterns, has provided the basis for this study. This research aims to investigate the visual elements present in two plaster wall panels created in the Brick Ended plug technique, located in the arched corridor of the southeastern section of the Shagerd Iwan of the Jameh Mosque. The main research question is: What visual elements are used in these motifs and inscriptions, and how do they affect composition, harmony, rhythm, and visual balance? The research method is descriptive–analytical. Data have been collected through library and archival studies as well as field observations, including direct viewing, photography, and line drawing of the motifs. The analysis is based on fundamental principles of visual arts—such as point, line, shape, texture, space, and composition—and each element has been examined through selected case samples from the panels. The findings indicate that in the examined panels, a variety of line types and directions (vertical, diagonal, curved, and straight), proportional forms, and repeated motifs have resulted in a structured and harmonious visual organization. The use of negative space alongside geometric forms and Kufic inscriptions contributes to a greater sense of visual cohesion. The contrast between the soft plaster texture and the surrounding brickwork enhances the relief of the motifs, while natural light plays a role in emphasizing their visual depth. The analysis shows that these plasterworks, both technically and visually, exhibit significant structural and compositional complexity, achieved through precise proportionality and rhythmic repetition.

Keywords

Main Subjects

References

آقاخانی، حمید؛ منتظری رودبارکی، احمد (1398). مبانی هنرهای تجسمی(2)(رشتۀ صنایع دستی). چاپ چهارم، تهران: دانشگاه پیام نور.
آیت­اللهی، حبیب­الله (1377). مبانی نظری هنرهای تجسمی. تهران: سمت.
ـــــــــــــــــــ (1380). ایران. تهران: المهدی.
اوکویریک و دیگران (1390). مبانی هنر: نظریه و عمل. مترجم: محمدرضا یگانه­دوست، تهران: سمت.
بهداد، حمید؛ جلالی جعفری، بهنام (1391). «پژوهشی بر توپی­های گچی ته­آجری با رویکرد به مسجدجامع یزد». هنرهای زیبا، هنرهای تجسمی، دورۀ هفدهم، شمارۀ 4، صص74-67.
پاکباز، روئین (1378). دایره‎المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
تحویلدار اصفهانی، میرزاحسین­خان (بی­تا). جغرافیای اصفهان. به‎کوشش منوچهر ستوده، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
جعفری‎زند، علیرضا (1381). اصفهان پیش از اسلام (دورۀ ساسانی). تهران: آن.
جنسن، چارلز (1395). تجزیه‏وتحلیل آثار هنرهای تجسمی. مترجم: بتی آواکیان، چاپ دهم، تهران: سمت.
حسینی­راد، عبدالمجید (1396). مبانی هنرهای تجسمی. تهران: منادی تربیت.
حلیمی، محمدحسین (1372). اصول و مبانی هنرهای تجسمی. تهران: سمت.
ـــــــــــــــــــــ (1390). زیبایی­شناسی خط در مسجدجامع اصفهان. تهران: ماجد.
داندیس، دونیس (1398). مبادی سواد بصری. مترجم: سعید آقایی، چاپ چهارم، تهران: پرهام نقش.
صالحی کاخکی، احمد؛ اصلانی، حسام (1390). «معرفی دوازده­گونه از آرایه­های گچی در تزئینات معماری دوران اسلامی ایران براساس شگردهای فنی و جزئیات اجرایی». مطالعات باستان­شناسی (دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران)، دورۀ سوم، شمارۀ 1، صص108-92.
کریچلو، کیت؛ نصر، سیدحسین (1390). تحلیل مضامین جهان‎شناختی نقوش اسلامی. مترجم: سیدحسن آذکار، تهران: حکمت.
کیانی، محمدیوسف (1376). تزئینات وابسته به معماری ایران دورۀ اسلامی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
مکی­نژاد، مهدی (1387). تاریخ هنر ایران در دورۀ اسلامی: تزئینات معماری، چاپ دوم، تهران: سمت.
مه­یر، لوسیه (1378). اطلاعات جامع هنر زیبایی­شناسی بصری. تهران: اسرار دانش.
هنرفر، لطف­الله (1344). گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان. تهران: ثقفی.
ویلبر، دونالد (1365). معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانی. مترجم: عبدالله فریار، تهران: علمی و فرهنگی.
Allen, T. (2001). A Classical Revival in Islamic Architecture. Oxford: Oxford University Press.
BAUSANI, ALESSANDRO, SCARCIA, GIANROBERTO(1977). STUDI IRANICI 17 Saggi di Iranisti Italiano, Roma, مرکز فرهنگی ایران و ایتالیا.
Bloom, J. M. (1989). Islamic Arts. London: Phaidon Press.
URL 1: https://isfahanjamehmosque.com/about-mosque/
 
 
 
 
Negarineh Islamic Art
Volume 12, Issue 29
September 2025
Pages 102-121

Files

History

  • Receive Date: 27 April 2025
  • Revise Date: 25 August 2025
  • Accept Date: 26 August 2025

Share

How to cite

Statistics