Studying the compositional structure of pottery motifs in the city of Jurjan during the Seljuk period

Document Type : Original Article

Authors

1 Shahed University of Tehran

2 Instructor and faculty member of Shahed University of Tehran

10.22077/nia.2025.8135.1877

Abstract

Decorative motifs always constitute an important and main part of works of art. These motifs contain concepts such as beliefs and ideas, desires and wishes, customs, traditions and different cultures. The motifs used in pottery have principles, rules and order that indicate the importance and position of the geometric system and compositional structure in works of art. The historical city of Jurjan, with its long history, was one of the important centers of pottery in the Seljuk period, and the value of its pottery works is such that it is placed alongside other important centers of pottery of that period. The aim of this research is to identify the compositional structure of motifs on the pottery of the city of Jurjan in the Seljuk period and seeks to answer the following question: What is the compositional structure used in the motifs of the pottery of Jurjan in the Seljuk period? This research, using a descriptive-analytical method, describes and analyzes the motifs of some pottery of the city of Jurjan in the Seljuk period. The present research is of the type of fundamental and qualitative research and the data collection method is also library. According to the findings of the research, the artists of Jorjan in this period were familiar with various compositions and used proportions in creating their works in various functional containers, including plates and bowls. The motifs used in Jorjan pottery are based on four-, six- and eight-piece compositions, asymmetrical, inverted, diffused and concentrated. Issues such as symmetry, unity and dispersion, visual movement, density of motifs and balance of surfaces have been examined.

Keywords

Main Subjects

References

منابع
بلخاری قهی، حسن (1388). سرگذشت هنر در تمدن اسلامی (موسیقی و معماری). تهران: سورۀ مهر.
بهشتی، مهدی (1395). شناخت ساختار و بنیان هندسی در نقوش و تزئینات هنر دوره سلجوقی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته پژوهش هنر- هنر اسلامی، تهران: دانشگاه هنر تهران، دانشکده حفاظت، مرمت اشیاء و ابنیه تاریخی.
پنجه باشی، الهه؛ حاجی خان میرزایی، مهسا (1395). مطالعه نقوش نوشتاری سفالینه های دوره سلجوقی، باستان شناسی ایران، شماره 1، دوره ششم، تهران، صص 93-84.
ستوده، منوچهر (1378). از استرآباد تا استارآباد. جلد نخست، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
صالحی کاخکی، احمد؛ دوست شناس، نسترن (1391). نقش جانوران ترکیبی در سفالینه های سلجوقی، هنرهای تجسمی نقش مایه، شماره دهم، سال پنجم، صص 72_67.
فهرودی، گزا (1388). سفالگری جهان اسلام (در موزۀ طارق رجب کویت). مترجم: مهناز شایسته‎فر، تهران: مطالعات هنر اسلامی.
قندهاری، حمید (1389). بررسی و تحلیل نقوش تزئینی سفال شهر جرجان،پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته باستان شناسی، اردبیل: دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
کریچلو، کیت (1390). تحلیل مضامین جهان‏شناختی نقوش اسلامی. مترجم: حسن آذرکار، تهران: حکمت.
کشاورزی، مرجان؛ احمدی شیخانی، مهرداد (1386). گزیدۀ تاریخ هنر ایران و جهان (با تأکید بر ایران پس از اسلام). چاپ دوم، تهران: فرهنگ صبا.
کمالی دولت‎آبادی، رسول (1395). بازخوانی عرفانی مبانی هنرهای تجسمی. تهران: سورۀ مهر.
کیانی، محمدیوسف (1379). پیشینۀ سفال و سفالگری در ایران. تهران: نسیم دانش.
لطفی، محبوبه (1389). نظام های هندسی و طراحی نقوش گردان در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته پژوهش هنر، تهران: دانشگاه شاهد، دانشکده هنر.
ماسه، هنری (1395). کتاب تاریخ ایران. مترجم: ساناز توتونچی، مشهد: ترنم.
مختاری، زهره؛ شفیعی سرارودی، مهرنوش؛ تقوی‎نژاد، بهاره (1397). «ویژگی‎های بصری در سفالینه‎های مینایی با تأکید بر نقش‎مایه‎ها و ترکیب‎بندی». پژوهش هنر (اصفهان)، دورۀ هشتم، شمارۀ 15، صص. 69ـ53.
مرتضایی، محمد (1394). جرجان( فصلنامه اختصاصی مطالعات فرهنگی دانشنامه گلستان)، سال اول، پیش‎شمارۀ 1، صص 56-46.
معطوفی، اسدالله (1393). سفال و شیشه شهر تاریخی گرگان(جرجان)،تهران: فروهر.
مرتضایی، محمد؛ صداقتی زاده، ندا (1391). بررسی نقوش جانوری سفالینه های کهن شهر گرگان (جرجان) در دوران اسلامی، پژوهش های باستان شناسی ایران، شماره 2، دوره دوم ، تهران، صص 62-47.
نصر، سیدحسین (1384). کتاب علم و تمدن در اسلام. مترجم: احمد آرام، تهران: علمی فرهنگی.
M.Y. kiani, The Islamic City of Gurgan, Berlin, 1984.
Negarineh Islamic Art
Volume 11, Issue 28
March 2025
Pages 215-232

Files

History

  • Receive Date: 17 September 2024
  • Revise Date: 22 July 2025
  • Accept Date: 02 August 2025

Share

How to cite

Statistics