Stylistic analysis of the painting of Sheikh Sanan and Dokhtar tarsa in the Haft Tanan roofed hall of Shiraz

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor at Alzahra university

2 Master's student in painting, Faculty of Arts, Al-Zahra University, Tehran

10.22077/nia.2024.6798.1794

Abstract

The story of Sheikh Sanan and Dokhtar Tarsa is one of the topics that have been used many times to create visual works, and many artists have worked with it. Among these works, the painting of Sheikh Sanan and Dokhtar Tarsa in the roofed hall of Haft Tanan Garden in Shiraz is important. This work was executed by order of Karim Khan Zand, with the technique of oil painting on plaster. Many characters are present in this work, including Dokhtar Tarsa, Sheikh Sanan, his disciples, and three characters who were not present in the story, and their identities are unknown. Considering the influence of Western painting on Iranian painting since the end of the Safavid period, the paintings of this building can also be considered influenced by Western works, which can be clearly seen in the clothing style of some people. Considering the ambiguity of the identity of some individuals in the picture, it was necessary to investigate their identification. Among the basic questions related to the mentioned painting, it can be asked: How is the communication between form and content in this painting? Which part of the story of the poem is related to the present image? The current research has taken a fundamental approach to examine the matter and has chosen the descriptive-analytical method to explore the information. The method of data collection in this research was library-based, and the qualitative analyses presented in the text were based on objective and direct observations of the authors. The sample of the research consists of the painting "Sheikh Sanan and Dokhtar Tarsa," located in the Haft Tanan Garden of Shiraz, which is selective and represents the entire sample. The results of the research showed that the relationship between form and content was mostly created through the use of Iranian painting characteristics, as well as the use of geometry in the image. Additionally, the present painting is related to verses 48 to 116 of Sheikh Sanan's poem in the book "Manteq_o_Teir," by Attar of Neishapour, which deals with the first moments of Sheikh Sanan's love. It was found that the character with the book in his hand in the painting is not the faithful disciple of the sheikh, and the gender of the person standing on the left and top of the painting next to Dokhtar Tarsa is male.

Keywords

Main Subjects


آهنی، لاله؛ یعقوب­زاده، آزاده؛ حرمتی، حمیده (1396). «بررسی‌های بصری و محتوایی شیخ صنعان، حکایت در هنرهای تصویری دوره قاجار». مطالعات هنر اسلامی، سال سیزدهم، شماره27، صص. 100ـ75.
­آیت­اللهی، حبیب­الله (1392). مبانی نظری هنرهای تجسمی. تهران: سمت.
­آیدنلو، سجّاد (1388). «مقدّمه­ای بر نقّالی در ایران». پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، سال سوم، شماره4، صص. 64ـ35.
اشرف­زاده، رضا (1373). حکایت شیخ صنعان از منطق­الطیر عطار نیشابوری با تحقیقی درباره داستان و شرح ابیات آن. تهران: اساطیر.
امامی، کریم (1385). فرهنگ معاصر کیمیا. ویراسته علی خزاعی­فر، تهران: فرهنگ معاصر.
پاکباز، رویین (1385). نقاشی ایران. چاپ پنجم، تهران: زرین و سیمین.
ـــــــــــــ (1387). دایره­المعارف هنر. چاپ هفتم، تهران: فرهنگ معاصر.
ــــــــــــــــــ (1392). نقاشی ایران. چاپ یازدهم، تهران: زرین و سیمین.
پنجه­باشی، الهه؛ براتی­فر، افسانه (1401). «مطالعه تطبیقی تصوف در دو نگاره از صوفیان اثر بهزاد و سلطان­محمد»، نشریه هنرهای زیبا­ـ هنرهای تجسمی، سال بیست­وهفتم، شماره4، صص. 107ـ97.
دورانت، ویل و آریل (1374). تاریخ تمدن: عصر ولتر. جلد نهم، مترجم: سهیل آذری، ویراسته حسن انوشه، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
زرین­کوب، عبدالحسین (1371). یادداشت­ها و اندیشه­ها. چاپ دوم، تهران: طهوری.
سیدصدر، سیدابوالقاسم (1388). دایره­المعارف نقاشی. تهران: سیمای دانش و آذر.
سیف، هادی (1379). نقاشی روی گچ. تهران: سروش.
ــــــــــــــــــــ (1385). نقاشی‌های تالار تکیۀ هفت­تنان شیراز. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شایسته­فر، مهناز؛ شهبازی، محبوبه (1395). «زیبایی‌شناسی بصری و مفهومی نقاشی‌های رنگ‌روغن بقعه هفت‌تنان شیراز». هنر و معماری (مطالعات هنر اسلامی)، سال دورازدهم، شماره 24، صص. 32ـ21.
شجیعی، پوران (1373). جهان­بینی عطار. بی­جا: مؤسسه نشر ویرایش.
طغیانی، اسحاق؛ مشاوری، زهره (1393). «بررسی تطبیقی مفهوم سلوک در رمان سیذارتا و حکایت شیخ صنعان». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال دهم، شماره 34، صص. 191_161.
طلوعی، محمود (1374). تاریخ و تصویر. چاپ سوم، تهران: نشر علم.
عطار، فرید­الدین محمد بن ابراهیم (1385). منطق­الطّیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران: سخن.
 ــــــ (1353). منطق­الطّیر. بتصحیح و مقدمه و تعلیقات و حواشی دکتر محمدجواد مشکور، چاپ پنجم، تهران: کتابفروشی تهران.
­عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید. ویراسته: عزیزالله علیزاده. تهران: راه رشد.
کاکاوند، سمانه (1387). «بررسی و تحلیل زیبایی­شناسانۀ پنج مجلس عمارت هفت‌تنان شیراز». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
ــــــــــ (1401). «جامعه‌شناسی نگارۀ شیخ صنعان و دختر ترسا از آثار عصر زندیه».  پژوهش در هنر و علوم تخصصی، سال هفتم، شماره8، صص. 8ـ1.
ــ (1402). «تحلیل عرفانی رنگ در بافته­های پنج نگارۀ تکیه هفت­تنان متکی بر آرای ابوالمفاخر یحیی باخرزی در رساله فصوص­الآداب». رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی، سال ششم، شماره1، صص. 110ـ97.
­کریم­زاده تبریزی، محمّدعلی (1363). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هنر و عثمانی. جلد اول، لندن: انتشارات مستوفی.
ـــــــــــــــ (1370). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هنر و عثمانی. جلد سوم، لندن: انتشارات مستوفی.
گوهرین، صادق (1363). شیخ صنعان. تهران: امیرکبیر.
مالکی، هرمز (1380). راز درون پرده (هرمنوتیک داستان شیخ صنعان). تهران: شرکت سهامی انتشار.
مانته، هارالد (1391). ترکیب­بندی در عکاسی. مترجم: پیروز سیار، تهران: سروش.
میبُدی، ابوالفضل رشیدالدین (1371). کشف­الأسرار و عدّة الأبرار (تفسیر خواجه عبدالله انصاری). جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
میرشمسی، فرشته­سادات؛ میرزا ابوالقاسمی، محمدرضا؛ زارع خلیلی، فتح­اله (1396). «تنوع نقوش گیاهی در نقاشی دیواری عصر زندیه در شیراز». هنرهای زیباـ هنرهای تجسمی، سال بیست­ودوم، شماره 1، صص. 52ـ43.
نسفی، عزیزالدین­ بن­ محمد (1386). الانسان الکامل. به تصحیح و مقدمه ماریژان موله، چاپ هشتم، تهران: طهوری.
نصر، طاهره (سها) (1387). جستاری در شهرسازی و معماری زندیه. شیراز: نوید شیراز.
هوبزباوم، اِ. ج. (1374). عصر انقلاب. ترجمۀ علی­اکبر مهدیان، تهران: مترجم.
_www.vam.ac.uk/content/articles/i/introduction-to-18th-century-fashion (1402/2/22(