The Ideological Function Of Khavarannameh Of Shiraz School Based On Louis Althusser'Theory Of Ideology

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor, faculty member for Tabriz Islamic Art University.

2 Art Research - Faculty of Visual Arts - Tabriz University of Islamic Art - Tabriz - Iran

10.22077/nia.2022.5350.1614

Abstract

Khavarannameh by Ibn Hussam is one of the illustrated works of the ninth century AH of Shiraz Turkmen School. This epic and religious book is ornamented with various drawings of the description of the heroism of Imam Ali (AS). The aim of this research is to study the ideological function of Khavarannameh paintings. Due to the government's religious tolerance regarding Shia tendencies in Iranian society, the main issue of the research is to identify the manner of dealing and political and ideological exploitation of the illustrated topics in this book by Turkmen rulers. Therefore, the research questions are: 1- What are the ideological mechanisms of Khavarannameh paintings? 2- How has the ideology illustrated in the paintings of Khavarannameh been able to serve the goals of the government? The theoretical and analytical framework of the research is based on Louis Althusser theory of ideology. The research method is qualitative, which has been conducted in a descriptive-analytical way using library resources. The selection of paintings for analysis was purposeful and based on the theoretical approach of the research. The results showed that the paintings of Khavarannameh were effective in reproducing the dominant ideology including being the king as the shadow of God and turning people into ideological subjects, so that these subjects subconsciously served the ideology of the rulers and helped to reproduce it according to Althusser theory.

Keywords

Main Subjects


آلتوسر، لویی. (1388). ایدئولوژی و سازوبرگ­های ایدئولوژیک دولت. مترجم­: روزبه صدر آرا، تهران: چشمه.
 ابوالحمد، عبدالحمید. (1365). مبانی سیاست. جلد اول، تهران: توس.
احمدی، مانا؛ عزیزی یوسفکند، علی­رضا؛ مسرور، شیلان. (1398). «بررسی نگارگری مکتب شیراز با تأکید بر کتاب خاوران­نامه». پژوهش در هنر و علوم تخصصی، شماره 3، 72ـ63.
العزاوی، عباس. (1369). تاریخ العراق بین الاحتلالین. قم: الشریف الرضی.
انوری، سعید. (1381). مقدمه کتاب خاوران­نامه ابن حسام خوسفی بیرجندی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بهمنی، احمد. (1389). «تجزیه­و­تحلیل دوازده نگاره از خاوران­نامه ابن­حسام». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر.
 پاکباز، روئین. (1380). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: زرین و سیمین.
جوزانی، اعظم. (1390). «کسب مشروعیت سیاسی در رویکردهای مذهبی حکومت ترکمانان قراقویونلوها و آق­قویونلوها و ریشه­های آن». پایان­نامه کارشناسی ارشد،دانشکده ادبیات، زبان های خارجی و تاریخ، دانشگاه الزهرا.
خلج امیرحسینی، مرتضی. (1387). رموز نهفته در نگارگری. تهران: کتاب آبان.
خنجی اصفهانی، فضل­الله بن روزبهان. (1382). تاریخ عالم­آرای امینی. تصحیح علی­اکبر عشیق، تهران: میراث مکتوب.
خوسفی بیرجندی، ابن حسام. (1381). خاوران­نامه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دانشور، فائزه. (1395). «بازخوانی رابطه حقوق و ایدئولوژی در پرتو مطالعات میان­رشته­ای». فصلنامه مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، دوره هشتم، شماره 4، 26ـ1.
 روزنتال، اروین آی. جی. (1387). اندیشه­های سیاسی اسلام در سده­های میانه. مترجم: علی اردستانی، تهران: قدس.
سپندی­فرد، سحرناز. (1390). «بررسی و تجزیه­و­تحلیل نگاره­های تخیلی و عجایب در خاوران­نامه». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر.
سیاه­وش دستجردی، عطرت. (1391). «تحلیل صوری شمایل امام­علی (ع) در نگاره­های برخی کتب مصور سده 9 تا 11 هـ. ق. (با تأکید بر خاوران­نامه موزه هنرهای تزیینی تهران)». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
شایسته­فر، مهناز؛ تاجی، کیانی. (1384). «بررسی نماد­های نور و فرشته راهنما یا پیر فرزانه در فرهنگ ایران و نگارگری». مطالعات هنر اسلامی، شماره 2،  29ـ5.
شجاعی­زند، علیرضا. (1376). مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین (بررسی جامعه­شناختی مناسبات دین و دولت در ایران. تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
شریعت، زهرا؛ زینلی، لیلا. (1388). «جلوه­های حماسی، ملی و مذهبی در نگاره­های خاوران­نامه مکتب شیراز». مطالعات هنر اسلامی، شماره 10، 58ـ43.
صالحی، میترا کلاته. (1393). «بررسی نسخه نگاره خاوران­نامه محفوظ در موزه گلستان تهران در مکتب نگارگری شیراز». چیدمان، شماره 7، 75ـ70.
صداقت، فاطمه. (1385). «نسخه خطی خاوران­نامه شاهکار نگارگری مذهبی ترکمنان». مطالعات هنر اسلامی (مؤسسه مطالعات هنر اسلامی)، شماره 4، 120ـ103.
عبدی، ناهید. (1391). درآمدی بر آیکونولوژی. تهران: سخن.
علیانسب، جیران. (1392). «تحلیل محتوای هنر ساسانی بر اساس مسئله­ قدرت در نظریه­ آلتوسر». مسکویه، شماره­ 27، 132ـ103.
غفاری، کیوان. (1394). «ایدئولوژی سینمای هالیوود از سال 2000 به بعد بر اساس نظریه آلتوسر». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
فرتر، لوک. (1387). لوئی آلتوسر. مترجم: آریان امیراحمدی، تهران: مرکز.
فره­وشی، بهرام. (1364). جهان­فروری بخشی از فرهنگ ایران کهن. تهران: کاریان.
فیرحی، داود. (1388). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام (دوره میانه). تهران: نشر نی.
کرمانی، محسن؛ دلاوری، ابوالفضل. (1395). «از ایدئولوژی تا گفتمان: سوژه قدرت و حقیقت». علوم اجتماعی، شماره 74، 146ـ109.
کنبای، شیلا. (1381). نقاشی ایرانی. مترجم: مهناز شایسته­فر، تهران: مطالعات هنر اسلامی.
گرگین­پاوه، نوید. (1397). «پراتیکِ فلسفه، سیاست و "نقد" ایدئولوژی نزد لویی آلتوسر». شناخت، شماره 1/78، 245ـ227.
مرادی، کامران. (1396). «نقد فرهنگی بر مبنای نظریه ایدئولوژی آلتوسر: بررسی نسبت ایدئولوژی و فرهنگ». در مجموعه مقالات اولین همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی، جلد دوم، 21-33.
مینورسکی، ولادیمیر. (1389). تاریخ تبریز. مترجم: عبدالعلی کارنگ، به­کوشش غلامرضا مجد، تبریز: آیدین.