Study of Textile Designs and Motifs in Courtier Men’s Outerwear in Zand Era in Iran

Document Type : Original Article

Author

Assistant Professor, Faculty Member of Textile and Clothing Design, University of Art, Tehran

10.22077/nia.2022.5022.1575

Abstract

In most cases, the study of the designs and motifs of historical Iranian textiles is made possible with the examination of visual arts as the dominant mode of textiles fade away over time. The Zand era in Iran has not been sufficiently studied in terms of arts perhaps because the Zand Dynasty’s rule was short-lived and less heritage remains from the time compared with the preceding (the Safavid) and the succeeding (the Qajar) eras. The purpose of this study was to analyze the designs and motifs of textiles used in the courtier men’s outerwear during the Zand era in Iran. The study question was posed as follows: how could we recover the designs and motifs of textiles used in Zand courtier men’s outerwear with the help of figurative paintings of the Zand era and their comparison with textiles remaining from the 18th and 19th centuries? It was anticipated that following the art of the Safavid era or as an introduction to the Qajar art, the designs and motifs of the textiles could be defined in a wide range. With the help of library research, this descriptive-historical study included random sampling of seven Zand royal figurative paintings and comparison with nine pieces of textiles. In contrast with the study hypothesis, the results indicated that the courtier men in the Zand era used a combination of “Moharamat” and simple textiles in their turbans and cummerbunds. Moreover, they used simple or copying patterned textiles with vegetal motifs in their qabās, Katebis (waistcoats), and abās (cloaks). Therefore, it seems that unlike the variety of designs and motifs found in the men’s garments in the preceding and succeeding eras, they adopted a more limited mode to which they adhered.

Keywords

References

  • - اربابی، بیژن. (1393). کارگاه صنایع­دستی (بافت). چ 10. تهران: سهامی خاص.

    آژند، یعقوب. (1389). نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران). ج 2. تهران: سمت.

    - اسکارچیا، جیان روبرتو. (1390). هنر صفوی زند قاجار. ترجمه یعقوب آژند. چ 3. تهران: مولی.

    - الوند، احمد. (1363). صنعت نساجی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: دانشکده صنعتی پلی­تکنیک.

    - اولیویه، آنتوان (1371). سفرنامه اولیویه. ترجمه محمدطاهر میرزا. تهران: اطلاعات.

    - برهمند، مریم. (1389). «ترکیب­بندی در آثار پیکرنگاری درباری دوره زندیه». مجموعه مقالات کنگره بزرگ زندیه. به کوشش محمدعلی رنجبر و علی­اکبر صفی­پور. ج 2. شیراز: بنیاد فارش­شناسی: 779- 771.

    - پاکباز، رویین. (1385). نقاشی ایران از دیرباز تا کنون. چ 5. تهران: زرین وسیمین.

    - پیگولوسکایا، ن. و.، یاکوبوسکی، آ. ی.، پطروشفسکی، آی. پ.، استریوا، ل. و. و بلینتسکی، آ. م. (1349). تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هجدهم. ترجمه کریم کشاورز. ج 2. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی دانشگاه تهران.

    - تام­سن، منصور. (1389). طراحی نقوش سنتی. چ 10. تهران: سهامی خاص.

    - چیت­ساز، محمدرضا (1393). «تاریخ پوشاک ایرانیان از ابتدای اسلام تا قاجار». تاریخ جامع ایران. ج 19. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دایره­المعارف بزرگ اسلامی: 680- 521.

    - حصوری، علی. (1385). مبانی طراحی سنتی در ایران. چ 2. تهران: چشمه.

    - دزی، راینهارت پیتر. (1396). فرهنگ البسه مسلمانان. ترجمه حسینعلی هروی. چ 4. تهران: دانشگاه تهران.

    - دلاواله، پیترو (1348). سفرنامه پیترو دلاواله (مربوط به ایران). ترجمه شجاع­الدین شفا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

    - دهقان­نژاد، مرتضی. (1389). «صنعت و تجارت ابریشم ایران در عصر زندیه». مجموعه مقالات کنگره بزرگ زندیه. به کوشش محمدعلی رنجبر و علی­اکبر صفی­پور. ج 1. شیراز: بنیاد فارش­شناسی: 316- 304.

    - دیبا، لیلا. (1391). «دوران صفویان و قاجاریان». پوشاک در ایران زمین. ترجمه پیمان متین. چ 3. تهران: امیرکبیر.

    - رامین، علی؛ فانی، کامران و سادات، محمدعلی. (1389). دانشنامه جهان­گستر. ج 11و 12. تهران. دانش­گستر.

    - رابی، جولین. (1398). چهره­نگاری­های قاجاری. ترجمه علیرضا بهارلو. تهران: پیکره.

    - رجایی، مهدی. (1395). «گره هشت و زهره موج­دار: خاستگاه احتمالی نقش­مایه بوته در فرش». پژوهش هنر. ش 12. پاییز و زمستان: 73- 65.

    - رضایی، عبدالعظیم. (1394). گنجینه تاریخ ایران (صفویان، افشاریان، زندیه، قاجاریه). ج 12. چ 2. تهران: پیکان.

    -روح­فر، زهره. (1389). نگاهی بر پارچه­بافی دوران اسلامی. تهران: سمت.

    ----------- (1391). هنر پارچه­بافی در دوره قاجار. تهران: آرمان­شهر.

    - زارعی دودجی، سهیلا. (1398). بازخوانی بصری شمایل­نگاری درباری مکتب زند شیراز. به راهنمایی محمدعلی کریمی­پور. پایان­نامه کارشناسی­ارشد ارتباط تصویری. مؤسسه آموزش عالی ارم شیراز.

    - زاهد زاهدانی، سید سعید؛ نجفی اصل، عبدالله و امیری، حیدر (1394). «بررسی پوشاک دورة زندیه بر اساس طبقات اجتماعی آن دوره». مطالعات ایرانی. 14 (27): 151- 137.

    - زکریایی کرمانی، ایمان. (1388). شال­های ترمه کرمان. تهران: فرهنگستان هنر.

    -  شبیری، س. (1396). نقاشی زندیه شیراز. شیراز: رخشید.

    - شهری، جعفر (1369). تاریخ اجتماعی طهران در قرن سیزدهم. ج 2. چ 2. تهران: رسا.

    - ---------- (1383). طهران قدیم. ج 1. چ 4. تهران: معین.

    - شهشانی، سهیلا. (1374). تاریخچه پوشش سر در ایران. تهران: مدبر.

    - ---------   (1396). پوشاک دوره قاجار. تهران: میردشتی.

    -ضیاءپور، جلیل. (1349). پوشاک ایرانیان از چهارده قرن پیش تا آغاز دوره پهلوی. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.

    - طالب­پور، فریده. (1386). تاریخ پارچه و نساجی در ایران. تهران: الزهراء و مرکب سپید.

    - عظیم­زاده طهرانی، طاهره و سعادتی­فر، فرزان. (1395). دگرگونی رنگ، طرح و تزیین پوشاک ایرانیان. مشهد: دانشگاه آزاد اسلامی.

    - علیمحمدی، جواد. (1392). همگامی ادبیات و نقاشی قاجار. تهران: یساولی.

    - غیبی، مهرآسا (1386). هشت­هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.

    - فالک، اس.جی. (1393). شمایل­نگاران قاجار. ترجمه علیرضا بهارلو. تهران: پیکره.

    - فرانکلین، ویلیام. (1358). مشاهدات سفر از بنگال به ایران. ترجمه محسن جاویدان. تهران: بنیاد فرهنگ و هنر ایران.

    - کارگر، محمدرضاو ساریخانی، مجید. (1390). کتاب­آرایی در تمدن اسلامی ایران. تهران: سمت.

    - کاتب، فاطمه و مافی­تبار، آمنه. (1398). «بازخوانی شیوه­های طبقه بندی طرح و نقش پارچه­های تاریخی ایران». جلوه هنر. 3 (23): 80- 67.

    - کرزن، جرج. ن. (1362). ایران و قضیه ایران. ج 1. ترجمه غ. وحید مازندرانی. تهران: علمی و فرهنگی.

    - کن­بای، شیلا. (1382). نقاشی ایرانی. ترجمه مهدی حسینی. چ 2. تهران: دانشگاه هنر.

    - مافی­تبار، آمنه و کاتب، فاطمه. (1397). «بازیابی طرح و نقش پارچه­های عصر فتحعلی­شاه­قاجار با استفاده از پیکرنگاری درباری». پژوهش هنر. 8 (15)، 106- 87.

    - مک­گرگور، کلنل س. ام. (1368). شرح سفری به ایالت خراسان. ج 2. ترجمه اسدالله توکلی طبسی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.

    - موریه، جیمز (1386). سفرنامه جیمز موریه. ترجمه ابوالقاسم سرّی. ج 1. تهران: توس.

    - نصیری، محمدجواد. (1374). سیری در قالی­بافی ایران. تهران: پرنگ.

    - نظری، ساره. (1396). «پوشاک زنان در پنج دوره تاریخی پس از ورود اسلام به ایران». ماهنامه هنر و علوم انسانی. 2 (3): 112- 101.

    - نیبور، کارستن. (1390). سفرنامه کارستن نیبور. ترجمه پرویز رجبی. تهران: ایران­شناسی.

    - یاوری، حسین. (1386). «لباس و پوشاک ایرانیان در دورة افشاریه و زندیه». ماهنامه پوشاک ایران. 2 (14- 13): 12.

     

Negarineh Islamic Art
Volume 8, Issue 22
January 2022
Pages 191-203

Files

History

  • Receive Date: 13 January 2022
  • Revise Date: 16 July 2022
  • Accept Date: 16 July 2022

Share

How to cite

Statistics