Analytical study and Archetype Iconographic of The first Constructive-narrative inscription of Islamic Architecture in Iran, in the "Gonbadkhaneh" of Sheikh-e Jam Complex

Document Type : Original Article

Authors

1 Ph.D. Candidate of Archaeology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor Department of history and Archaeology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

3 Associate Professor Research Institute of Cultural Heritage & Tourism, Tehran, Iran.

10.22077/nia.2022.5233.1600

Abstract

one of the main areas of mysticism in eastern Iran and the land of Khorasan. the buildings of this collection , with respect to religion and government , over time and from the seventh century A.H until the Qajar era , around the Tomb of sheikh-e Jam ( 441 - 536 ), one of the mysticisms of the 5th and 7 century A.H was formed and mirrors are represented in Iranian - Islamic art. Among the monuments of the complex, Gonbadkhaneh to focus on the formation of decorations, And the existence of an inscription in the Creation Time -narrative concept At the time of the " Al-e Kart kings " period , at the time of the late Ilkhanid rulers, It has a special study area where the Authors Aim of this study survey, analyze, and comprehensive explicate this inscription in order to achieve architectural chronology Further recognition of Gonbadkhaneh in terms of construction periods and artistic interpretation has been the decorative patterns of this work. According to this research, Gonbadkhaneh inscription is one of the few rare and historical monuments of Al-e kart inscriptions, with regard to the type of document, historical hierarchy, and narrative in terms of semantics and concept, the first known inscription in the Islamic architecture of Iran, with historical - narrative nature. This research has been done to answer these questions: (1) the text of the inscription on which historical, political, religious and religious themes are important. (2) Which Archetype Iranian - Islamic pattern can be addressed in decorating this inscription? the method in this research is descriptive - analytical and in addition to documents and field studies, the application of Iconographic method in order to examine the archetypes of array as a part of cultural component and scrutiny in artistic creation and utilizing laboratory analyses in order to determine the nature of color used in inscriptions and changes and chemical effects in them. The result of the research proved the fact that Gonbadkhaneh inscriptions in addition to the decorative usage in this building, including political, religious, initial history in the form of mysterious and a narrative of the founders of the renewal of this building is that the fields and its margins are decorated with archetypes derived from Iranian art.

Keywords

Main Subjects

References

-اسفزاری، معین الدین محمدزمچی(1338)، روضات الجنات فی اوصاف مدینه الهرات، مصحح محمد کاظم امام، دانشگاه تهران.
-اشپولر، برتولد(1351)، تاریخ مغول، مترجم محمود میرآفتاب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-افضل الملک، غلام‌حسین خان (1302ق)، کُراسه المعی، نسخه خطی، جلد اول، کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
- اقبال چهری، محمد و دیگران(1394)، «تحلیلی بر هویت پلاکهای گچی، شکار شاهی از چال ترخان-عشق آباد»، مطالعات باستان­شناسی، دوره7، ش1، بهار و تابستان 1394، 65-84
-اقبال، عباس(1384)، تاریخ مغول از حمله چنگیز تا تشکیل دولت تیموری، تهران، امیرکبیر.
-بوزجانی، درویشعلی(1345)، روضه الریاحین، به کوشش حشمت مؤید، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- پنجه باشی، الهه. دولاب، فاطمه(1396)، «مطالعه نقش برجسته های گیاهی سیراف در دوره ساسانی»، جلوه هنر، س9، ش2، 21-38.
-تقی زاده، عالمه و علیمحمدی اردکانی، جواد (1396)، «بررسی و تحلیل نوشتار(کتیبه نگاری به مثابه رسانه تبلیغاتی در معماری ایران»، فصلنامه نگره، شماره41، ص81-93
-حافظ ابرو(1389)، تاریخ سلاطین کرت، تصحیح میر هاشم محدث، چاپ اول،تهران، مرکز پژوهش میراث مکتوب.
-حمزه وی، یاسر و فرشاد مؤذنی(1392)، «آرایه های معماری اتاق مقبره بنای تاریخی پیر بکران و کتیبه پنهان در آن»، دو فصلنامه تخصصی دانش مرمت و میراث فرهنگی، دوره جدید، سال نخست، شماره10، ص1-11.
-خاکباز الوندیان، الهه(1391). « آرایه های تزئینی بقعه سید رکن الدین یزد شاهکار هنر و معماری مذهبی دوره آل مظفر»، مطالعات هنر اسلامی، ش17،45-60
-خانیکوف، نیکولای ولادیمیر(1375). سفرنامه خانیکوف، ترجمه اقدس یغمایی و ابوالقاسم بیگناه، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
-خیبری، محمدرضا(1391). «جلوه­ای از هنر تزئینی اسلامی بقعه سید شمس الدین یزد»، ماهنامه کتاب ماه هنر، پیاپی173،34-42.
-دانشدوست، یعقوب(1364)، «نکاتی درباره مقاله مجموعه تاریخی تربت جام»، اثر شماره10و11، ص58-76.
-رکن الدوله، محمد تقی میرزا(1356). سفرنامه رکن الدوله به سرخس، تهران، سحر.
-رهبر، مهدی(1376). «کاوشهای باستان­شناسی بندیان»، گزارش­های باستان­شناسی، ش1، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 9-32
- ستارزاده،ملیحه(1389). سلجوقیان، تهران، سمت.
- سجستانی،سلیمان بن اشعث ابوداود(بی تا). سنن ابی داود، ج4، بیروت، دارالکتاب العربی.
-صابرمقدم، فرامرز.(1383)، مجموعه معماری آرامگاهی شیخ احمد جام، ، چاپ اول، مشهد، سنبله
--صالحی کاخکی، احمد. عزیزپور، شادابه(1391)، «تأملی در کتیبه­ها و نقوش مسجد جامع زواره»، نامه باستان شناسی، ش2، دوره دوم، 97-120
-عبدی، ناهید(1390)، درآمدی بر آیکونولوژی-نظریه ها و کاربردها، تهران، نشر سخن.
- گزارش مستند نگاری،آنالیز رنگ ها واستحکام بخشی نقاشی های ضلع شمالی گنبدخانه مزارشیخ احمدجام-  بهاروتابستان1386، اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری خراسان رضوی، منتشرنشده.
- گلمبک، لیزا(1364)، «دوره های ساختمانی مجموعه تاریخی تربت شیخ جام»، ترجمه باقر شیرازی، اثر شماره10و11، ص16-57.
-لباف خانیکی، میثم(1398)، «مطالعه تطبیقی گچبری های نویافته قلعه دختر بازه هور و گچبری های بندیان درگز»، آفرین نامه نکوداشت مهدی رهبر، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
-مبینی، مهتاب. شافعی، آزاده(1394)، نقش گیاهان اساطیری و مقدس در هنر ساسانی(با تاکید بر نقوش برجسته و فلزکاری)، جلوه هنر، ش14، 45-64
- مجتبوی،حسین(1389)، هرات درعهدتیموریان، چاپ اول، دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور، مرندیز.
-مکی نژاد، مهدی(1397)، «ساختار و ویژگی کتیبه های کوفی تزئینی(گلدار و گره دار) در دوره سلجوقی»، فصلنامه نگره، شماره46،ص17-27
-موسوی زنجانی، سید ابراهیم(1413ق)، عقائد الإمامیة الإثنی عشریة، ج‏3، موسسه اعلمی، بیروت
- مولوی،عبدالحمید(1354). فصل جام، تهران، انتشارات انجمن آثارملی.
- مهدی زاده، مهدی(1384)، فرهنگنامه واژگان معماری سنتی و کاربرد آن در زبان و ادبیات فارسی، مشهد، انتشارات سخن گستر.
-- نظام الملک (1340)، سیرالملوک(سیاستنامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران، بنگاه ترجمه ونشرکتاب
- یوسف اهل، جلال الدین(1358). فرائدغیاثی،جلدیکم، تهران، بنیادفرهنگ ایران.
 
Negarineh Islamic Art
Volume 9, Issue 24
February 2023
Pages 43-57

Files

History

  • Receive Date: 05 April 2022
  • Revise Date: 01 June 2022
  • Accept Date: 11 July 2022

Share

How to cite

Statistics