Analysis of composition and visual space of geometric patterns and inscriptions in two tomb towers of Chehel dokhtaran and Pir Alamdar of Damghan

Document Type : Original Article

Authors

1 university of mazandaran, babolsar, iran

2 Art Research and handicrafts Department, Faculty of Art and Architecture, Mazandaran University

3 Archeology Department, Faculty of Art and Architecture, Mazandaran University

Abstract

Abstract:
Decorative and practical arrays in the two tombs of Chehel-Dokhtaran and Pir-e Alamdar in the Damghan city, is a suitable platform for research in the field of visual arts. The purpose of the research is to understand the visual capabilities and show balance in the artworks of the mentioned architectural heritages. The research queries the quality of the geometric designs along with the written elements of the mentioned tomb towers in terms of composition and space (with a visual approach). Therefore, eight image samples were selected and studied by descriptive-analytical method, beyond the field and documentary methods. The results show that geometric patterns are divided into two categories: simple (based on square and diagonal square) and complex (based on the style of prolific geometry). At the same time, written elements are divided into two categories of simple and knotted Kufic, which was used in both buildings. The use of repetitive combinations in both buildings has given a harmonious form to the designs. Moreover, the variety of positive and negative space ratios in these designs has resulted in a coherent structure. In the written elements, the inscriptions are basically composed of vertical, horizontal and diagonal lines (in simple Kufic) and geometric shapes (in knotted Kufic). Additionally, the composition of the writing elements is obtained from the combination of letters and words along with geometric and plant motifs. Moreover, the proper use of negative space in a simple Kufic inscription has contributed greatly to visual reading. In the knotted Kufic inscription, the balance between positive and negative space through writings and designs (geometric and plant) is well evident.

Keywords

Main Subjects


آرنهایم، رودولف. (1392). نیروهای ادراک بصری در معماری. مترجم: مهرداد قیومی بیدهنری. تهران: فرهنگستان هنر. 
افشارمهاجر، کامران. (1390). ((فضای‌منفی در گرافیک))، پژوهشنامه هنرهای دیداری، 1، 23-30.
افشارمهاجر، کامران. (1388). پایه و اصول صفحه آرایی. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‎های درسی در ایران. 
اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1380). حس وحدت. مترجم: ونداد جلیلی. تهران:  علم معمار.
اتینگهاوزن، ریچارد و گرابار، اولگ. (1394). هنر و معماری اسلامی 1، مترجم:  یعقوب آزند. تهران:  سمت.
ایمنی، عالیه. (1388). ((بررسی قابلیت‌های گرافیکی نقوش قره‌کلیسا))، پایان نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
بورکهارت، تیتوس. (1392). هنراسلامی. مترجم:  مسعود رجب نیا. تهران:  سروش.
بابگهری، فاطمه زهرا و یوزیاشی، عطیه. (1397). ((گونه شناسی و قابلیت گرافیکی آرایه‌های معماری مسجد امام کرمان))، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 4، دوره 24، 101-110.
باغسرخی رجایی، امیر. (1388). ((بررسی قابلیت‌های گرافیکی تزیینات محراب بقعه پیربکران در طراحی نشانه))، پایان نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه شاهد، تهران.
پوپ، آرتور اپهام و آکرمن، فیلیپس. (1387). سیری در هنر ایران، جلد سوم و هشتم، مترجم:  سیروس پرهام، تهران، انتشارات علمی‌فرهنگی.
پاکباز، رویین. (1379). دایره المعارف هنر (نقاشی، پیکره‌سازی، گرافیک)، تهران: فرهنگ معاصر
جنسن، چارلز. (1394). تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی، مترجم:  بتی آواکیان، تهران: سمت.
حسینی، محمدقسیم. (1388). ((بررسی قابلیت‌های گرافیکی عناصر تجسمی در ابنیه مذهبی قم با تاکید بر تزیینات حرم حضرت معصومه))، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
داننده، سمیرا سادات. ( 1396). ((مقایسه ترکیب‌بندی در دو کتیبه ثلث طوماری از محمد رضا امامی اصفهانی و محمد حسین مشهدی در صحن عتیق حرم امام رضا (ع))، نگره، 44، 20-39.
زمرشیدی، حسین، فریدون زاده، حسن و کاظم خراسانی. (1395). ((تاثیر خط کوفی بر خط کوفی بنایی و تحول آن تا آرم‌نویسی های امروز))، دو فصلنامه مطالعات معماری ایران، 10، 123-139.
سیلوایه، سونیا، دانشجو، خسرو و سعید فرمهین فراهانی. (1391). ((هندسه در معماری ایرانی پیش از اسلام و تجلی آن در معماری معاصر ایران))، نشریه علمی پژوهشی نقش جهان، 1، 55-66.
شاپوریان، رضا. (1386). اصول روان شناسی‌گشتالت، تهران: رشد.
طراوتی محجوبی، سپیده. (1398). ((بررسی عوامل بصری خط کوفی تزیینی مطالعه موردی: سه بنای تاریخی اصفهان در قرن پنجم ه.ق))، پژوهشنامه گرافیک نقاشی، 3، 166-176.
عالی، حسین، توکل، شیدا، حسن مهدی، الهه و فاطمه غفاری مرند. (1395). ((توصیف و مقایسه مقابر سلجوقی شهر دامغان براساس گونه شناسی معمارانه))، مجموعه مقالات دومین کنگره بین المللی افق های جدید در معماری و شهرسازی، بهمن.
غفوری‌فر، فاطمه. (1395). ((طراحی و اجرای تذهیب قرآن براساس نمونه‌های تیموری موجود در موزه آستانه مقدسه قم))، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه هنراسلامی، تبریز
غفوری‌فر، فاطمه و شمیلی، فرنوش. (1396). ((بررسی مولفه های ساختاری و عناصر بصری نسخ قرآن های مذهب عصرقاجار در کتابخانه مرکزی تبریز))، دوره 21، 4، 4-36.
قربانی، ابوالقاسم و شیخان، محمدعلی. (1371). بوزجانی نامه، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
کاظم پور، زیبا و عابددوست، حسین. (1395). ((تحلیل ریشه‌ها و مفاهیم نقوش هندسی معماری دوره اسلامی در هنر کهن ایرانی))، دوره3، 10، 41-58.
مثقالی، فرشید. (1390). تایپوگرافی، تهران: نشر نظر.
مکی نژاد، مهدی. (1393)، ((مرکزگرایی، تقارن و تکرار در هنرهای سنتی ایران))، کیمیای هنر، سال سوم، 10، 99-108.
مکی نژاد، مهدی. ( 1397). ((ساختار و ویژگی کتیبه های کوفی تزیینی (گل‌دار، گره‌دار) در دوره سلجوقی و ایلخانی))، نگره، 46، 17-27.
مکی نژاد، مهدی، آیت اللهی، حبیب و محمد مهدی هراتی. (1388)، ((تناسب و ترکسی در کتیبه محراب مسجد جامع تبریز))، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 40، 81-88..
موسویان، سمیه، (1396). ((جایگاه هندسه مقدس در بازشناسی هویت معماری سنتی ایران))، مطالعات ملی، 72، 99-118.
محمدزاده، نیلوفر و عالی، حسین. (1396). ((بررسی سیرتحول معماری مقابر سلجوقی با تاکید بر نقشه و تزیینات آنها))، پنجمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری))، دی.
نصر، سیدحسین. (1375)، هنرو معنویت اسلامی، مترجم: رحیم قاسمیان، دفتر مطالعات دینی هنر، تهران.
نصر، سیدحسین. (1385)، اهمیت خلاء در هنراسلامی، مترجم: نادرشایگان فر،  تهران: خردنامه همشهری
ویلسون، کریستی. (1366). تاریخ صنایع ایران، مترجم: عبدالله فریار، تهران: فرهنگسرای یساولی.
ویلسون، اوا. (1377). طرح های اسلامی، مترجم:  احمدرضا ریاضی، تهران، سمت.
یوزباشی، عطیه، علی بابایی شهرکی، محسن و سمانه عزیزی گودرزی. (1397). ((کاربرد نقوش امام‌زاده‌های شهرستان دماوند استان تهران در طراحی نشانه‌های گرافیکی معاصر ایران))، نگارینه هنر اسلامی، دوره 3، 12، 45-59.
Rugiadi, M. (2010), Decoration Architettonica in marmot Dagazhi (Afghanistan), Bologna.
White, A. (2011), the Elements of Graphic Design (New york), NY: Allwor Th press.